زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

حذف احتباک





حذف احتباک به حذف بخشی از ابتدای کلام به قرینه آخر کلام و بر عکس اطلاق می‌شود.


۱ - تعریف



«حذف احتباک» از اقسام ایجاز حذف است و در لغت یعنی محکم و استوار ساختن، و در اصطلاح اهل بلاغت و معانی یعنی حذف کلمه یا بخشی از اول کلام که نظیر آن در آخر کلام آمده است یا حذف چیزی از آخر کلام که نظیر آن در اول کلام باشد؛

۲ - مثال



۱. (ومثل الذین کفروا کمثل الذی ینعق بما لا یسمع الا دعاء ونداء…) که در تقدیر چنین است: «و مثل الانبیاء والکفار کمثل الذی ینعق و الذی ینعق به» که « انبیاء » از اول کلام حذف شده است و «الذی ینعق» بر آن دلالت دارد، و «الذی ینعق به» از آخر کلام حذف شده و «الذین کفروا» دال بر آن است.
۲. (فئة تقاتل فی سبیل الله واخری کافرة) که در تقدیر چنین است: «فئة مؤمنة تقاتل فی سبیل الله و اخری کافرة تقاتل فی سبیل الطاغوت» و محذوف به قرینه معلوم می‌شود.

۳ - دیدگاه سیوطی



سیوطی در الاتقان می‌گوید: این نوع حذف، از لطیف‌ترین و بدیع‌ترین انواع حذف است و کم هستند کسانی که متوجه این فن بلاغی بشوند. زرکشی در البرهان آن را حذف مقابلی نامیده است.
[۵] معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۳۸۵.
[۶] بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۱۴۴.
[۷] کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۴۶.


۴ - عناوین مرتبط



ایجاز حذف .

۵ - پانویس


 
۱. بقره/سوره۲، آیه۱۷۱.    
۲. آل عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
۳. زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، ج۳، ص۱۲۹.    
۴. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۳، ص۲۰۴.    
۵. معرفت، محمد هادی، ۱۳۰۹ -۱۳۸۵، التمهید فی علوم القرآن، ج۵، ص۳۸۵.
۶. بستانی، بطرس، ۱۸۹۸ - ۱۹۶۹، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۱۴۴.
۷. کمالی دزفولی، علی، ۱۲۹۲ -، قرآن ثقل اکبر، ص۲۴۶.


۶ - منبع



فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«حذف احتباک».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.