حدیث منسوخحدیث منسوخ، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیثی که حکم آن توسط دلیل شرعی برداشت شده، اطلاق می‌شود. ۱ - توضیح اصطلاححدیث منسوخ حدیثی است که حکم آن توسط حکم حدیث ناسخ برداشته شده باشد. ۲ - شناخت منسوخشناخت حدیث منسوخ به طرق ذیل ممکن است: ۱- نص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مانند: «کنت نهیتکم عن زیارة القبور فزوروها»؛ ۲- نقل صحابی مانند: «کان آخر الامرین من رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ترک الوضوء بمامسته النار»؛ ۳- تقدم تاریخ: (حدیث متاخر ناسخ حدیث متقدم است)؛ ۴- اجماع بر نسخ. ۳ - شرایط نسخشرایط نسخ حدیث به قرار زیر است. الف - منسوخ حکم شرعی باشد نه عقلی. ب - نسخ به دلیل شرعی باشد مثلاً ارتفاع حکم با مرگ مکلف نسخ به حساب نمی‌آید. ج - حکم مرفوع مقید به وقت معینی نباشد مانند: «ثم اتموا الصیام الی اللیل» زیرا با دخول وقت حکم منقضی می‌شود. د - خطاب رافع، متاخر باشد و از جهت زمان بعد از منسوخ صادر شده باشد. برخی بر این باورند که در احادیث امامیه مصداق ناسخ و منسوخ وجود نداشته و آن‌چه هست پایان زمان حکم و آغاز زمان حکم دیگر است. ۴ - تعبیرات مترادفمترادفات این اصطلاح عبارتند از: روایت منسوخ، خبر منسوخ، منسوخ. [۶]
درایة الحدیث، ص۷۲.
[۷]
نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی (فهرست اسماء مصنفی الشیعه)، ص۱۲۷.
[۸]
علامه نجفی، سیدضیاءالدین، ضیاء الدرایه، ص۳۲.
[۹]
مدیرشانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، ص۱۵۷.
[۱۱]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۲۸۱-۲۸۲.
[۱۲]
حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، معرفة علوم الحدیث، ص۱۱۷.
۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث منسوخ»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۸/۲۱. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|