زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ثعلبة بن حاطب انصاری





ثعلبة بن حاطِب انصاری، صحابی پیامبر، بود.


۱ - تاریخ تولد و وفات


تاریخ تولد و وفات وی معلوم نیست. برخی وفاتش را در زمان خلافت عمر و برخی دیگر در دوره عثمان ذکر کرده‌اند.
[۱] طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
[۲] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.    .
[۳] محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی ص۱۱.
[۴] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة ج۱، ص۴۶۲    .


۲ - حضور ثعلبه در غزوات


ثعلبه در غزوه بدر و احد شرکت داشت.
[۵] ابن سعد، الطبقات الکبری،ج۳، ص۲۵۱    .
[۶] ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.    


۳ - نزول آیه در شأن ثعلبه


به نوشته مفسران، آیات ۷۵ و ۷۶ سوره توبه
[۷] توبه/سوره۹، آیه۷۵-۷۶.    
در شأن وی نازل شده است.
[۸] رجوع کنید به طبری؛ طبرسی، ذیل همین آیه‌ها.


۴ - دعای مشروط پیامبر برای ثعلبه


ثعلبه بارها از پیامبر خواسته بود تا برای افزونی ثروتش دعا کند، اما پیامبر امتناع می‌کرد تا اینکه ثعلبه با پیامبر پیمان بست که اگر خداوند مالی نصیبش کند، حق فقیران و مستمندان را بپردازد. پیامبر دعا کرد و گوسفندان ثعلبه زیاد شد تا آنجا که وی ناگزیر برای نگهداری آنها به خارج از مدینه منتقل شد، ازاین رو دیگر نتوانست در نماز جماعت شرکت کند و تنها در نماز جمعه حاضر می‌شد، اما به مرور زمان آن را نیز ترک کرد.

۵ - پذیرفته نشدن زکات از ثعلبه


با نزول آیه۱۰۳ سوره توبه
[۹] توبه/سوره۹، آیه۱۰۳.    
و واجب شدن زکات، پیامبر دو تن را برای گرفتن زکات نزد ثعلبه فرستاد، اما وی از پرداخت آن خودداری کرد و آن را جزیه دانست. این امر سبب آزردگی رسول خدا شد، در این هنگام آیات مذکور نازل شدند. ثعلبه چون شنید که درباره او آیه نازل شده است، با صدقات نزد پیامبر رفت، اما آن حضرت صدقه‌اش را نپذیرفت و فرمود که خداوند مرا از پذیرش صدقه از تو منع کرده است. نقل شده است که ثعلبه، پس از وفات پیامبر، زکات اموالش را نزد خلفا برد، آنان به پیروی از پیامبر زکات او را نپذیرفتند
[۱۰] طبری، تفسیر طبری، جامع البیان، ج۱۱، ص۵۷۸.    
[۱۱] طبرسی،مجمع البیان، ج۵، ص۹۴    .
، ازاین رو قَتادة بن دِعامه (محدّث نامدار قرن دوم) و سعیدبن جُبَیر (فقیه تابعی، اواخر قرن اول )، ثعلبه را «مانع الصدقه » خوانده‌اند. مقریزی ثعلبه و چهار تن دیگر را از اصحاب مسجد ضِرار و در زمره منافقان ذکر کرده است.
[۱۲] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۲    .
[۱۳] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵۳.
[۱۴] احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۰.


۶ - منابع جهت مطالعه


ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، قاهره ۱۲۸۰ـ۱۲۸۶، چاپ افست بیروت، ( بی تا. ).
ابن سعد (لیدن ).
ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره ( ۱۳۸۰/ ۱۹۶۰ ).
طبرسی.
طبری، جامع.
محمد بن حسن طوسی، رجال الطوسی، نجف ۱۳۸۰/ ۱۹۶۱.
احمد بن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، چاپ محمودمحمد شاکر، (قاهره): لجنة التألیف و الترجمة و النشر، ( بی تا.).

۷ - پانویس

 
۱. ↑ طبری، جامع ج۱۰، ص۱۹۰.
۲. ↑ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.    .
۳. ↑ محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی ص۱۱.
۴. ↑ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة ج۱، ص۴۶۲    .
۵. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری،ج۳، ص۲۵۱    .
۶. ↑ ابن عبدالبرّ، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب ج۱، ص۲۱۰.    
۷. ↑ توبه/سوره۹، آیه۷۵-۷۶.    
۸. ↑ رجوع کنید به طبری؛ طبرسی، ذیل همین آیه‌ها.
۹. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۰۳.    
۱۰. ↑ طبری، تفسیر طبری، جامع البیان، ج۱۱، ص۵۷۸.    
۱۱. ↑ طبرسی،مجمع البیان، ج۵، ص۹۴    .
۱۲. ↑ احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۲    .
۱۳. ↑ احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵۳.
۱۴. ↑ احمدبن علی مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۸۰.


۸ - منبع


دانشنامه جهان اسلام، مقاله۴۲۴۱.    


رده‌های این صفحه : اصحاب پیامبر | رجال




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.