تفسیر ابی الجارودتفسیر ابی الجارود (تفسیر امام باقر (علیهالسّلام)، منسوب به امام محمد باقر (علیهالسّلام) (۵۷ - ۱۱۴ ق) ابن ندیم در الفهرست این تـفسیر را به عنوان نخستین تفسیر در کتب تفاسیر ذکر میکند و آن را از تصانیف حضرت باقر (علیهالسّلام) میداند که حضرت (علیهالسّلام) آنرا برای ابی الجارود املاء فرمودهاند. ۱ - معرفی اجمالی مؤلفنـام ابی الجارود زیاد بن منذر (م ۱۵۰) است وی در حال تولد نابینا بود و از اصحاب سه تن از ائمه اطهار (علیهمالسّلام) حضرت علی بن الحسین و محمد بن علی و جعفر بن محمد (علیهمالسّلام) بوده است. او مؤسس فرقه زیدیه جارودیه است. ظـاهرا حضرت باقر (علیهالسّلام) در ایام استقامت او و قبل از گرایش وی به زیدیه این تفسیر را بر وی املاء فرمودهاند. ۲ - طرق نقل تفسیرراوی ایـن تـفسیر از ابی الجارود در طریق شیخ الطائفه شیخ طوسی و ابوالعباس نجاشی، ابوسهل کثیر بن عیاش قطان است و او از روات ضعیف میباشد. ولی علی بن ابراهیم بن هاشم قمی که این تفسیر را در تفسیر خود (که به چاپ رسیده است) به اسـناد از ابی بصیر یحیی بن ابی القاسم اسدی (م ۱۵۰ ق) روایت کرده که به توثیق او تصریح شده است و او از ابی الجارود روایت میکند. آقابزرگ تهرانی در الذریعه این تفسیر را تحت عنوان تفسیر ابی الجارود ذکر میکند سپس تحت عـنوان تفسیر الامام الباقر (علیهالسّلام) یاد کرده و سید حسن صدر در تاسیس الشیعه تحت عنوان تفسیر ابوجعفر الباقر (علیهالسّلام) ثبت کرده است. [۲]
صدر، سیدحسن، تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام، ص۳۲۷.
[۹]
سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۵، ص۹.
[۱۲]
شفیعی، محمد، مفسران شیعه، ص۶۷.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاسیر قرن دوم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۳/۵. |