تعارض مفهوم و مفهومتعارض مفهوم و مفهوم، تنافی مفهوم یک دلیل با مفهوم دلیل دیگر را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض مفهوم و مفهوم، از اقسام تعارض ادله لفظی و به معنای تنافی میان مفهوم دو دلیل می‌باشد. ۲ - مثالمانند: تعارض مفهوم جمله «یجب الامساک الی اللیل» که جمله غایی بوده و غایت امساک را شب قرار داده است، با مفهوم جمله «ان جاءک زید فلا یجب الامساک فی اللیل» که جمله شرطیه بوده و مفهوم شرط در آن مقتضی وجوب امساک در شب در صورت نیامدن زید است، که با مفهوم غایت در جمله اول که مقتضی عدم وجوب امساک در شب به صورت مطلق چه زید بیاید و چه نیاید می‌باشد، تعارض دارد. ۳ - حکمدر تعارض دو مفهوم، میان آنها جمع دلالی انجام می‌گیرد؛ یعنی یکی از آن دو بر دیگری حمل می‌شود. [۳]
الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۴، ص ۳۵۳ ـ ۳۵۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۳۹، برگرفته از مقاله «تعارض مفهوم و مفهوم». |