بوء (مفردات‌نهج‌البلاغه)بُوء (به ضم باء) یا بواء یکی از مفردات نهج البلاغه، به معنای برابر، مساوات، رجوع و برگشت می‌باشد که حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد طلب‌کننده‌ی مال، نکوهش غفلت از مرگ و... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیبُوء (به ضم باء) یا بواء به معنای برابر، مساوات، رجوع و برگشت آمده است. چنان‌که در لغت آمده است: «باء الیه: رجع.» و همچنین آمده است: «باء دمه بدمه: عدله.» این کلمه از باب تفعیل، به معنای آماده کردن و قدرت دادن می‌آید. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ناپایداری دنیا و مال‌اندوزی فرموده است: «اصابه حراما و احتمل به آثاما فباء بوزره و قدم علی ربّه آسفا لاهفا» منظور از آن قرین و با هم شدن با گناه است. همچنین در مورد مردی که در تشییع جنازه‌ای می‌خندید، امام (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «کانّ الموت فیها علی غیر ناکتب ... و کانّ الذی نری من الاموات سفر عمّا قلیل الینا راجعون نبوّئهم اجداثهم و ناکل تراثهم کانّا مخلّدون بعدهم» «سَفر»: (بر وزن عقل) جمع، به معنی مسافران است. «نبوّئهم»: یعنی آماده می‌کنیم برای آن‌ها قبورشان را. امام (صلوات‌الله‌علیه) از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) نقل می‌کند که فرمود: «و لقد کذب علی رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) علی عهده حتّی قام خطیبا و قال: من کذب علّی متعمّدا فلیتبّوء مقعده من النار؛ هر کس عمدا بر من دروغ بندد محل خویش را از آتش اتّخاذ کند.» «تبوّء»: از باب تفعّل به معنی اتخّاذ است که در کلام آن حضرت (علیه‌السلام) امر غائب است. در این خصوص به نهایه ابن اثیر واژه‌ی «بوء»، رجوع شود. امام (علیه‌السلام) در بیانی دیگر در خصوص فلسفه فرستادن انبیاء در بین مردم فرموده است: «فیکون الثواب جزاء و العقاب بواء.» منظور از آن قصاص و انتقام است که با عمل برابر می‌باشد. ۳ - تعداد کاربرداین واژه با مشتقاتش دوازده بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بوء»، ص۱۶۰. |