بهروزخان دومبهروزخان دوم، پسر ایوب‌خان و از نزدیکان شاه عباس صفوی و ملقب به سلمان است. ۱ - همراهی با شاه عباسبهروزخان دوم، پسر ایوب‌خان. او از نزدیکان شاه عباس اول صفوی بود. [۱]
عبدالعزیز جواهر کلام، آثار الشیعة الامامیة، ج۴، ص۲۰۷، ترجمۀ علی جواهرکلام، تهران، ۱۳۰۷ش.
هنگامی که شاه عباس در ۱۰۰۹ق/۱۶۰۰م پیاده رهسپار زیارت مشهد مقدس شد، بهروزخان از جملۀ همراهان او بود که سراسر راه را پیاده پیمودند. در این سفر بهروزخان به لقب جد خود «سلمان» ملقب گردید. [۲]
تاریخ دودمان دنبلی، نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ مرکز، ج۱، ص۱۴۷، شم ۳۲۱۰.
[۳]
اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۶۱۰-۶۱۱، تهران، ۱۳۵۰ش.
در ۱۰۱۲ق به هنگام بازپس‌گیری تبریز از عثمانیان بهروزخان به شاه‌عباس پیوست و پیشاپیش، خود را به تبریز رسانید و «دفترآقاسی» (دفتردار) پاشای عثمانی را از تبریز ربود و در نیک پی زنجان نزد شاه‌عباس برد. شاه‌عباس هم با اطلاعات دفتر آقاسی دریافت که سپاه عثمانی برای سرکوب کردهای سلماس، تبریز را بی‌دفاع گذارده‌اند، از این‌رو، با نیرویی اندک (حدود ۳۰۰نفر) به تبریز تاخت و در ۱۹ربیع الثانی۱۰۱۲ وارد آن شهر شد و مقدمات رهایی دیگر نواحی آذربایجان را فراهم کرد. [۴]
محمدامین ریاحی، تاریخ خوی، ج۱، ص۱۲۹، تهران، ۱۳۷۲ش.
[۵]
تاریخ دودمان دنبلی، نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ مرکز، ج۱، ص۱۴۸، شم ۳۲۱۰.
۲ - جنگ‌های بهروزخاندر ۱۰۱۷ق/۱۶۰۸م، هنگامی که بهروزخان حاکم چورس از توابع خوی بود، برای مقابله با تعرضات مرزی محمدپاشا، حاکم عثمانی ارجیش و عادل‌جور، از حاکم تبریز یاری جست و با ۵۰۰ سوار بر سر او تاخت و او را در بند کرده، به تبریز فرستاد. [۶]
اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۷۸۳-۷۸۴، تهران، ۱۳۵۰ش.
در ۱۰۲۵ق هنگامی که شاه‌عباس در گرجستان بود، فرزندان غازی‌بیک کرد شوریدند و به قلعۀ قارنیارق دست یافتند و با دست‌درازی به نواحی سلماس، موجبات ناامنی را در این نواحی فراهم آوردند. بهروزخان به همراه پیربوداق‌خان حاکم تبریز برای دفع این فتنه از تبریز بیرون آمدند. در جنگی که نزدیک سلماس درگرفت، حاکم تبریز کشته شد و بهروزخان به محاصرۀ کردان درآمد. اما با شنیدن خبر بازگشت شاه‌عباس از گرجستان به جانب آذربایجان، کردان عقب‌نشینی کردند و بهروزخان هم در تبریز به حضور شاه‌عباس رسید و خلعت یافت. [۷]
اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۹۰۱-۹۰۲، تهران، ۱۳۵۰ش.
۳ - اختلاف در تاریخ وفاتتاریخ درگذشت بهروزخان دوم به درستی دانسته نیست. منابع مختلف تاریخ مرگ وی را از ۱۰۱۴تا۱۰۴۵ یاد کرده‌اند. منابعی که اساس آن‌ها ریاض‌الجنة تألیف عبدالرزاق دنبلی بوده است، بر تاریخ ۱۰۱۴ق تأکید دارند؛ ولی این تاریخ نادرست می‌نماید، زیرا پسر و جانشین وی علی‌خان، لقب صفی‌قلی داشته، و از این‌رو، احتمالاً بیشتر دوران امارت علی‌خان مقارن با سلطنت شاه‌صفی، (۱۰۳۸-۱۰۵۲ق/۱۶۲۹-۱۶۴۲م) بوده است. از سوی دیگر اسکندربیک در ذیل وقایع سال چهل و دوم سلطنت شاه‌عباس اول (۱۰۳۸ق)، از بهروزخان به عنوان حاکم منطقۀ چورس و سلماس یاد می‌کند [۸]
اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، ج۱، ص۱۰۸۶، تهران، ۱۳۵۰ش.
بنابراین مرگ وی احتمالاً در سال‌های نخستین سلطنت شاه‌صفی اتفاق افتاده است.۴ - فهرست منابع(۱) اسکندربیک منشی، عالم آرای عباسی، تهران، ۱۳۵۰ش. (۲) تاریخ دودمان دنبلی، نسخۀ خطی موجود در کتابخانۀ مرکز، شم ۳۲۱۰. (۳) عبدالعزیز جواهر کلام، آثار الشیعة الامامیة، ترجمۀ علی جواهرکلام، تهران، ۱۳۰۷ش. (۴) محمدامین ریاحی، تاریخ خوی، تهران، ۱۳۷۲ش. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بهروزخان»، شماره۵۲۶۷. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|