بحری بن عمروبحری بن عمرو، از بزرگان قبیله بنی قیقناع بود. ۱ - بیو گرافیبحریّبن عمرو (بن عمیر، [۱]
جامع البیان، مج۵، ج۷، ص۲۱۷
بن عون [۲]
زادالمسیر، ج۲، ص۱۰۴
و بحر‌بن عمرو [۳]
روض الجنان، ج۵، ص۳۶۰
[۴]
روض الجنان، ج۵، ص۳۹۱
از بزرگان یهود ، قبیله بنی‌قَیْنُقاع، دایی صفّیه دختر حُیَیّ همسر پیامبر بود. [۵]
السیرة‌النبویه، ج۲، ص۵۱۴؛
[۶]
المغازی، ج۱، ص۳۷۴
جزچند گزارش در منابع تفسیری ، اطلاعی از وی وجود ندارد.۲ - ویژگی ها۲.۱ - منع کننده از انفاق مسلمانانبنا به روایتی وی همراه تنی چند از یهودیان، انصار را از انفاق به مسلمانان باز می‌داشتند و به آنها می‌گفتند:شما از آینده خبر ندارید، ازاین‌رو به آنها انفاق نکنید. شاید این کار شما را به تهیدستانی چون ایشان مبدل کند. در پی این اقدام آیه ۳۷ نساء نازل شد و بحری مورد تهدید الهی قرار گرفت [۷]
جامع‌البیان، مج۴، ج۵، ص۱۲۱.
[۸]
تفسیر بغوی، ج۱، ص۳۳۹.
[۹]
روض الجنان، ج۵، ص۳۶۰.
:«اَلَّذینَ یَبخَلونَ و یَأمُرونَ النّاسَ بِالبُخلِ و یَکتُمونَ ما ءاتهُمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ واَعتَدنا لِلکفِرینَ‌عَذابًا مُهینا». ۲.۲ - خود را محبوب خدا دانستنبراساس گزارشی دیگر پیامبر در دعوت جمعی از یهود از جمله بحری‌بن عمرو آنان را از عذاب الهی برحذر داشت؛ اما آنان خود را فرزندان و محبوبان خدا دانستند که آیه ۱۸ مائده نازل شد و آنان را گرفتار عذاب گناهان خود دانست: [۱۱]
السیرة‌النبویه، ج۲، ص۵۶۳؛
[۱۲]
جامع البیان، مج ۴، ج۶، ص۲۲۴.
[۱۳]
التکمیل والاتمام، ص۱۱۲
«و‌قالَتِ الیَهودُ والنَّصری نَحنُ اَبنؤُا اللّهِ واَحِبّؤُهُ قُل فَلِمَ یُعَذِّبُکُم بِذُنوبِکُم بَل اَنتُم بَشَرٌ مِمَّن خَلَقَ یَغفِرُ لِمَن یَشاءُ ویُعَذِّبُ مَن یَشاءُ ولِلّهِ مُلکُ السَّموتِ و الاَرضِ و ما بَینَهُما واِلَیهِ المَصیر». ۲.۳ - سئوال از پیامبر درباره خدابه روایتی از ابن‌عباس سه تن از یهودیان که بحری‌بن عمرو یکی از آنان بود از پیامبر پرسیدند:آیا به جز اللّه خدای دیگری نمی‌شناسی؟ پیامبر در پاسخ فرمود:خدایی جز اللّه نیست. بر این مبنا مبعوث شده‌ام و به اللّه فرا می‌خوانم، آنگاه آیه ۱۹ انعام نازل شد [۱۵]
جامع البیان، مج۵، ج۷، ص۲۱۷.
[۱۷]
الدرالمنثور، ج۳، ص۲۵۶
:«قُل اَیُّ شَیء اَکبَرُ شَهدَةً قُلِ اللّهُ شَهیدٌ بَینی وبَینَکُم واوحِیَ اِلَیَّ هذا القُرءانُ لاُِنذِرَکُم بِهِ ومَن بَلَغَ اَئِنَّکُم لَتَشهَدونَ اَنَّ مَعَ اللّهِ ءالِهَةً اُخری قُل لا اَشهَدُ قُل اِنَّما هُوَ اِلهٌ واحِدٌ واِنَّنی بَرِیءٌ مِمّا تُشرِکُون» بگو:کدام چیز گواهی آن بزرگ‌تر است؟ بگو:اللّه میان من و شما گواه است و این قرآن به من وحی شده تا با آن شما را و هر که را به او برسد بیم دهم. آیا به راستی گواهی می‌دهید که با اللّه خدایان دیگر هست؟! بگو من گواهی نمی‌دهم. همانا او خدای یگانه است و من از شرک شما بیزارم». ۲.۴ - تردید در حقانیت قرآنبنا به گزارشی بحری‌بن عمرو و تنی دیگر از یهودیان پس از مقایسه قرآن و تورات به دلیل تفاوت آن دو، در حقانیت قرآن تردید کردند و‌در‌این باره از پیامبر پرسیدند. پیامبر پاسخ داد:شما می‌دانید که قرآن بر حق است و این مطلب نزد شما (در تورات) مکتوب است. [۱۹]
التکمیل والاتمام، ص۱۹۱
آیه ۳۸ یونس در شأن این گروه نازل شد:اَم یَقولونَ افتَرهُ قُل فَأتوا بِسورَة مِثلِهِ...» آیا آنها می‌گویند:او قرآن را به دروغ به خدا نسبت داده است؟ بگو:اگر راست می‌گویید یک سوره همانند آن بیاورید...». ۳ - درخواست کتاب مدون از پیامبربنابه روایت دیگری جمعی از یهود، از جمله بحری از پیامبر، کتاب مدوّن خواستند و به او گفتند:خدایی که پیامبران را برمی‌انگیزد از چنین‌کاری عاجز نیست. آنان تهدید کردند که در غیر این صورت ما نیز سخنانی چون سخنان شفاهی تو می‌گوییم که آیه ۸۸ اسراء نازل شد و آنها را ناتوان از این کار دانست:«قُل لَئِنِ اجتَمَعَتِ الاِنسُ والجِنُّ عَلی اَن یَأتوا بِمِثلِ هذا القُرءانِ لا یَأتونَ بِمِثلِهِ‌ولَو کانَ بَعضُهُم لِبَعض ظَهیرا». [۲۲]
السیرة النبویه، ج۲، ص۵۷۱؛
[۲۳]
جامع البیان، مج۹، ج۱۵، ص۱۹۷۱۹۸؛
[۲۴]
الدرالمنثور، ج۵، ص۳۳۶
۴ - شأن نزول آیه ۴۹ سوره نساء در باره اودر شأن نزول آیه ۴۹ نساء آمده که بحری‌بن عمرو به همراه یکی دیگر از یهودیان با کودکان خود نزد پیامبر آمدند و از پیامبر پرسیدند:آیا این کودکان گنهکارند؟ پیامبر فرمود:نه، آنگاه آنها گفتند:ما نیز چنین هستیم؛ گناهان شبمان در روز و گناهان روزمان در شب پاک می‌شود و آنگاه این آیه نازل شد [۲۵]
تفسیر بغوی، ج۱، ص۳۵۰؛
[۲۶]
روض‌الجنان، ج۵، ص۳۹۱؛
[۲۷]
زادالمسیر، ج۲، ص۱۰۴
:«اَلَم تَرَ اِلَی الَّذینَ یُزَکّونَ اَنفُسَهُم بَلِ اللّهُ یُزَکّی مَن یَشاءُ ولا یُظلَمونَ فَتیلا» «آیا به کسانی ننگریستی که خویشتن را به پاکی می‌ستایند و حال آن‌که خداست که هر که را بخواهد پاک می‌گرداند و به اندازه رشته هسته خرمایی ستم نشوند». ۵ - اعتراض به حکم سگنسار زناکارگفته شده: زن و مردی از یهودیان خیبر مرتکب زنا شدند و براساس تورات باید سنگسار می‌شدند؛ ولی چون از موقعیت بالایی برخوردار بودند به امید تغییر حکم به داوری نزد پیامبر آمدند؛ اما پیامبر نیز حکم به سنگسار کرد و اعتراض بحری‌بن عمرو و دیگران را برانگیخت؛ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود:به داناترین خود به تورات مراجعه کنید تا بدانید من بر اساس آن حکم کرده‌ام. آنها پیشنهاد پیامبر را پذیرفتند و متن تورات را ملاک قرار دادند و عالمی یهودی معروف به ابن‌صوریا را جهت تطبیق حکم با تورات معرفی کردند و چون رسوا شدند باز بر سخن خود پافشاری کردند [۲۹]
مجمع‌البیان، ج۲، ص۷۲۲۷۲۳
:«اَلَم تَرَ اِلَی الَّذینَ اوتوا نَصیبًا مِنَ الکِتبِ یُدعَونَ اِلی کِتبِ اللّهِ لِیَحکُمَ‌بَینَهُم ثُمَّ یَتَوَلّی‌فَریقٌ مِنهُم وهُم مُعرِضون» «آیا کسانی را که بهره‌ای از کتاب‌دارند ندیدی که چون به کتاب خدا خوانده شوند تا میانشان داوری کند گروهی از آنها پشت می‌کنند، در حالی‌که از حکم خدا رویگردان‌اند». ۶ - فهرست منابعتفسیرالقرآن العظیم، ابن‌ابی حاتم؛ التکمیل والاتمام لکتاب التعریف و‌الاعلام؛ جامع البیان عن تأویل آی‌القرآن؛ الدرالمنثور فی التفسیر بالمأثور؛ روض الجنان و روح الجنان؛ زادالمسیر فی علم التفسیر؛ السیرة‌النبویه، ابن‌هشام؛ مجمع‌البیان فی تفسیر‌القرآن؛ معالم التنزیل فی التفسیر والتأویل، بغوی؛ المغازی. ۷ - پانویس
۸ - منبعدائرةالمعارف قرآن کریم، برگرفته از مقاله«بحری بن عمرو» |