بجدل بن انیف بن ولجهبَحْدَل بن اُنَیف بن وَلْجَة بن قُنافَه، از قبیله بَنوحارِثَة بن جَناب، معروف به «البَیْت» یا اشراف کَلْب است. ۱ - مشخصاتبحدل مانند غالب افراد قبیله اش مسیحی بود و علت اصلی شهرت او آن است که پدرِ مَیْسون (مادرِ یزید بن معاویه) بود. [۱]
علی بن حسین مسعودی، التنبیه والاشراف، ج۱، ص۳۰۳، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷.
قبیله بنوحارثه در بخش جنوبی منطقه باستانی تَدْمُر زندگی می‌کردند، جایی که بعدها میسونْ، یزید را در جوانی به آن‌جا برد و امویان نیز پیش از مجمع جابْیَه (یوم الجابیه) و نبرد مَرْج راهِط در این محل، دوباره با هم متحد شدند. با آن‌که بحدل، خود در سیاست دخالت نمی‌کرد، اما سبب اصلی رونق و اعتلای کار کلبیان و دوام آن تا پایان زمامداریِ امویان بود. چون یکی از پسرانِ بحدل در دوره خلافت یزیدبن معاویه (۶۰ـ۶۴) به مسیحیت متهم بود، ظاهراً خود او نیز تا هنگام مرگ، مانند اغلب افراد قبیله اش، مسیحی مانده و در سالخوردگی و احتمالاً پیش از جنگ صفین درگذشته است (در این جنگ یکی از پسرانش فرماندهی افراد قبیله قُضاعَه دمشق را به عهده داشت). ۲ - فرزندان بجدلپس از مرگ بحدل، پسرانش جانشین او و از مهمترین دولتمردان اموی شدند؛ از این پس طرفدارانِ امویان را بَحْدَلیّه نیز می‌نامیدند. نوه او حَسّان، قیّمِ پسران یزید اول، پس از مرگ معاویه دوم سودای جانشینی او را در سر پروراند. پس از نبرد مرج راهط، اقتدار بیش از حد بحدلیان و کلبیان، در تقسیم عربها به دو گروه قَیْسیان و یمنیان بسیار مؤثر بود. ۳ - فهرست منابع(۱) ابن درید، کتاب الاشتقاق، چاپ عبدالسلام محمد هارون، بغداد ۱۳۹۹/۱۹۷۹، ص۵۴۱. (۲) ابن عبدربّه، العقدالفرید، قاهره ۱۳۷۵، ج۲، ص۳۰۵. (۳) حماسه، چاپ فرایتاگ، ص۲۶۱، ۳۱۸ـ۳۱۹، ۶۵۹. (۴) احمدبن داود دینوری، اخبارالطّوال، چاپ گیرگاس، لیدن ۱۸۸۸، ص۱۸۴، ۲۷۵. (۵) محمدبن جریر طبری، تاریخ الرسل والملوک، چاپ دخویه، لیدن ۱۸۷۹ـ۱۸۹۶، سلسله دوم، ص۲۰۴، ۴۶۸، ۴۷۱، ۵۷۷. (۶) علی بن حسین مسعودی، التنبیه والاشراف، چاپ دخویه، لیدن ۱۹۶۷. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بجدل بن انیف بن ولجه»، شماره۵۲۵. |