ایثار انصار (قرآن)در صدر اسلام و هنگام هجرت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به مدینه، آنچه موجب شد مسلمانان مهاجر مشکلاتشان کمتر شود روحیه ایثار و میزبانی انصار از برادران دینی خود بود. ۱ - ایثار تحسین برانگیز انصارایثار ستایش انگیز مؤمنان انصار، در میزبانی مهاجران، در عین تنگدستی خود داشتند: «والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم یحبون من هاجر الیهم ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة ومن یوق شح نفسه فاولـئک هم المفلحون.» «و (نیز) کسانی که قبل از (مهاجران) در (مدینه) جای گرفته و ایمان آورده‌اند هر کس را که به سوی آنان کوچ کرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدی نمی‌یابند و هر چند در خودشان احتیاجی (مبرم) باشد آنها را بر خودشان مقدم می‌دارند و هر کس از خست نفس خود مصون ماند ایشانند که رستگارانند.» ۲ - شان نزول آیهمفسران در شان نزول این آیه داستان‌های متعددی نقل کرده‌اند، ابن عباس می‌گوید، پیغمبر گرامی اسلام صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم روز پیروزی بر یهود بنی نضیر به انصار فرمود: «اگر مایل هستید اموال و خانه هایتان را با مهاجران تقسیم کنید، و در این غنائم با آنها شریک شوید، و اگر می‌خواهید اموال و خانه هایتان از آن شما باشد و از این غنائم چیزی به شما داده نشود»؟! انصار گفتند: هم اموال و خانه هایمان را با آنها تقسیم می‌کنیم، و هم چشم داشتی به غنائم نداریم، و مهاجران را بر خود مقدم می‌شمریم، آیه فوق نازل شد و این روحیه عالی آنها را ستود. ۳ - ایثار ویژگی انصاردرباره روحیات انصار چنین می‌گوید: " آنها چنان هستند که هر مسلمانی را به سوی آنها هجرت کند دوست دارند" (یحبون من هاجر الیهم)؛ و در این زمینه تفاوتی میان مسلمانان از نظر آنها نیست، بلکه مهم نزد آنان مساله ایمان و هجرت است، و این دوست داشتن یک ویژگی مستمر آنها محسوب می‌شود. دیگر اینکه آنها در درون سینه‌های خود نیازی نسبت به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی‌کنند (و لا یجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا)؛ نه چشم داشتی به غنائمی که به آنها داده شده است دارند، و نه نسبت به آنها حسد می‌ورزند و نه حتی در درون دل احساس نیاز به آنچه به آنها اعطا شده می‌کنند، و اصلا این امور به خیال آنها نمی‌گذرد، و این نهایت بلندنظری و بزرگواری انصار را نشان می‌دهد. و در مرحله سوم می‌افزاید: " آنها مهاجران را بر خود مقدم می‌دارند هر چند شدیدا فقیر باشند" (و یؤثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصة)؛ و به این ترتیب" محبت" و" بلندنظری" و" ایثار" سه ویژگی پر افتخار آنها است. ۴ - پانویس
۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۴۵۳، برگرفته از مقاله «ایثار انصار». |