الفرائض البهائیة (کتاب)مؤلف کتاب الفرائض البهائیه، بهاء الدین محمد بن حسین عاملی حارثی، شیخ بهایی (م ۱۰۳۰ ق)، می‌باشد. این نوشته مختصر، باب سوم از منهج چهارم کتاب الارث الحبل المتین است که به گفته مؤلف قسمت مهمی است که قبل از ورود به فروعات بحث ارث و بررسی روایات آن لازم و ضروری است ذکر شود تا بررسی روایات با آگاهی و آشنایی بیشتری انجام شود. ۱ - علت تالیفوی در بیان علت تدوین آن در صفحه ۲۶۴ می‌نویسد: اذکر فیها قبل الشروع فی نقل الاحادیث اشارة وجیرة الی جمل مهمة لا بد لفرار الخوض فی هذا الفن من اتقانها لیصیر علی بصیرة من امره. [۱]
الفرائض البهائیة، شیخ بهائی، ص۲۶۴.
از آنجایی که این نوشته بسیار مختصر و موجز نوشته شده است مؤلف آن را حاشیه زده است که در اطراف متن آن در زمان زندگی وی با لفظ «منه مد ظله» نوشته شده است.۲ - سبک نگارشاین کتاب به سبک فقه رساله‌ای نوشته شده است و نظریات و اقوال فقها ذکر نشده است. کتاب دارای جدول‌هایی است که مؤلف گاهی به آنها اشاره نموده است. مثلا در صفحه ۲۶۶ می‌نویسد: هذا الجدول کاف فی توضیح هذا الاجمال. [۲]
الفرائض البهائیة، شیخ بهائی، ص۲۶۶.
و یا در صفحه ۲۶۷ می‌نویسد: فاذا ظهر رموز مرجع فی هذا الجدول سهل لک رموز المربعات. [۳]
الفرائض البهائیة، شیخ بهائی، ص۲۶۷.
علاوه بر این نوشته مختصر، وی دارای کتاب‌های دیگری به نام «المیراث» و «شرح الفرائض النصیریة» است که در آنها مباحث ارث مفصلا مطرح شده است و در الذریعة و مقدمه‌ای بر فقه شیعه صفحه ۲۲۷ به آنها اشاره شده است. [۵]
مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ص۲۲۷.
این نوشته توسط محیی الدین بن عبد اللطیف جامعی عاملی از علمای قرن یازدهم شرح زده شده. [۶]
مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ص۲۲۷.
در الذریعة نیز به شرح مزجی اشاره شده که مؤلف آن مشخص نیست، صاحب الذریعة درباره آن در می‌نویسد: استقل بالتدوین فی عصر مصنفه الشیخ البهائی، هذا الجزء مما خرج منه متفرقا و نسخة هذا الجزء المستقلة المکتوبة فی عصر المؤلف علیها املاءات و حواشی رمزها منه مد ظله. ۳ - تاریخ تالیفبا توجه به نسخه‌ای از کتاب که مربوط به سال ۱۰۱۲ ق است و در الذریعة به آن اشاره شده است این کتاب قبل از سال ۱۰۱۲ ق پایان یافته است. ۴ - نسخههادر الذریعة به سه نسخه خطی اشاره شده است. در مقدمه‌ای بر فقه شیعه [۱۲]
مقدمه‌ای بر فقه شیعه، ص۲۲۸.
نیز به نسخه خطی از کتابخانه آیت الله مرعشی اشاره شده است.۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار شیخ بهایی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |