الرسالة العلویة (کتاب)الرسالة العلویة فی فضل امیرالمؤمنین علی سائر البریه سوی سیدنا رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اثر ابوالفتح کراجکی (۴۴۹ ق) به زبان عربی در موضوع کلام و با تحقیق عبد العزیز کریمی میباشد. ۱ - معرفی اجمالیاین رساله با عنوان «التفضیل» نیز شهرت دارد و در الذریعه نیز با همین عنوان آمده است. مولف، مطالب خود را به صورت پیوسته و با کلمه فصل، مباحث را از همدیگر تفکیک میکند. و در هر فصل به بیان یکی از فضایل امیرالمؤمنین علیه‌السّلام میپردازد که سبب برتری آن حضرت بر دیگران است. این اسباب در واقع احادیثی از رسول خدا یا منقبت و ویژگی‌ای است که آن حضرت دارا بوده است. با توضیحی کوتاه درباره این فضیلتها، به نقل روایات آنها پرداخته و با ذکر سلسله اسناد، آنها را آورده است. سپس توضیح می‌دهد که این احادیث یا گزارش‌ها چگونه بر فضل و برتری علی علیه‌السّلام بر دیگران دلالت میکند. از آنجا که مؤلف، خود از عالمان و محدثان کهن است نیازی به ذکر مصادر نبوده و در واقع، روایات او منبعی برای کتب بعدی مثل بحار الانوار علامه مجلسی است. در عین حال مصحح در پاورقی‌ها به دیگر مصادری که این اخبار را نقل کرده‌اند بخصوص منابع اهل سنت اشاره کرده است. خود مؤلف نیز تلاش کرده روایات و احادیث را با اسناد محدثان غیر شیعه نقل کند و به روایات فریقین توجه داشته است چنانکه ابتدا از آیات قرآن استدلال آورده و از دلیل عقلی نیز بهره برده است. ۲ - گزارش محتواکتاب با مقدمه‌ای از محقق شروع شده که با اشاره به اینکه مسئله امامت یکی از مهمترین اصول دین بشمار میرود، چنین ذکر شده که بهترین امت بعد رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم حضرت علی علیه‌السّلام میباشد و خصوصیاتی در حضرت علی است که در غیر او یافت نمیشود و برخی از این خصوصیات را چنین میشمرد: [۲]
الرسالة العلوية في فضل أمير المؤمنين عليه السلام على سائر البرية، النص، ص۳.
۱- نزول قرآن در شان او (حدود ۳۰۰ آیه) ۲- کیفیت ولادت او ۳- علم حضرت (از قبیل فقه، قرآن، تفسیر، بلاغة و فصاحة) ۴- قضاوت حضرت ۵- مکارم اخلاق حضرت (از قبیل حلم، کرم، سخاوت، شجاعت و فتوت) ۶- سیاست و رهبری جامعه ۷- زهد و عبادت حضرت و در ادامه ۲۳ اثر که در شان حضرت علی علیه‌السّلام نوشته شده را میشمرد. محقق در ادامه به بیان زندگی نامه مولف میپردازد سپس به بیان اسم کتاب که مولف، آن را به چه نامی، نامگذاری کرده است که چهار اسم برای کتاب ذکر میکند و در نهایت نام رسالة العلویه را مورد تایید خود میداند. سپس به اصل کتاب پرداخته که مشتمل سه قسم با زیر مجموعه‌ای از تعدادی فصول میباشد: ۲.۱ - قسم اولفی آلاثار در این قسم به اثبات افضلیت حضرت علی علیه‌السّلام از طریق آیات قرآن میپردازد و با استناد به آیه شریفه مباهله و منظور از لفظ «انفسنا» که حضرت علی علیه‌السّلام میباشد افضلیت حضرت را ثابت میکند و در ادامه بوسیله برخی از روایات از قبیل خبر «المواخاة» و خبر «الطیر المشوی» و خبر «انا و علی کهاتین» و خبر «الحسن و الحسین سیدا شباب اهل الجنة و ابوهما خیر منهما» و برخی روایات دیگر، افضلیت حضرت علی بر سائر ناس را اثبات میکند و گاهی در ذیل این روایات روایاتی نیز از اهل تسنن را ذکر میکند و آن را رد میکند مثل روایت ابوبکر و عمر سیدا کهول اهل الجنة و... سپس به نقل روایاتی میپردازد که ابن شاذان از طرق اهل تسنن در مضمون افضلیت حضرت آورده و بدین وسیله به اثبات مدعی میپردازد. ۲.۲ - قسم دومفی الاعتبار در این قسمت ویژگی‌هایی از حضرت میشمرد که دلالت بر افضلیت او میکند مثل سابقه حضرت در اسلام، لیلة المبیت، مقامات حضرت در جهاد، جایگاه حضرت در جنگهای احد، خندق و احزاب. در ادامه اجماع سید مرتضی مبنی بر اینکه حضرت علی علیه‌السّلام افضل امت بعد از نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم است را ذکر میکند. ۲.۳ - قسم سومدر جواب از بعضی از شبهات وارد بر افضلیت حضرت علی علیه‌السّلام بر تمام خلق مگر پیغمبر خاتم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم میباشد. ۳ - نسخه شناسیکتاب توسط انتشارات دلیل ما در یک جلد و ۱۶۸ صفحه و با تحقیق عبد العزیز کریمی چاپ اول خود در سال ۱۳۸۵ ش و با شابک ۹- ۲۲۵- ۳۹۷- ۹۶۴ در قم منتشر شده است. در پایان نیز فهرست آیات، احادیث، اعلام، طوایف و قبایل، اماکن، وقایع و ایام، کتب وارده در متن، مصادر تحقیق و فهرست محتویات را ذکر میکند. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |