الجمرات فی الماضی و الحاضر (کتاب)کتاب « الجمرات في الماضي و الحاضر» تأليف آیت الله ناصر مکارم شیرازی ، به بررسى ابعاد فقهى رمى جمرات و ريشه يابى اين واجب الهى در تاريخ حج و كلمات فقها و تحولاتى كه در آن صورت گرفته است مى‌پردازد. در اين كتاب سعى بر تبيين اقوال فقهى بيش از ۵۰ تن از فقهاى شیعه و اهل سنت در باره رمی جمره و احکام و فروع مترتب بر آن است. نگارنده كتابى با عنوان« تحقیقی جدید در رمی جمرات » منتشر كرد، سپس همان موضوع را در كتابى با عنوان« رمى جمرات در گذشته و حال» كامل‌ترنمود. كتاب حاضر تعريب همين كتاب است. ۱ - درباره مؤلفايشان در سال ۱۳۴۵ هجرى قمرى در شهر شیراز در ميان يك خانواده مذهبى كه به فضائل نفسانى و مكارم اخلاقى معروفند ديده به جهان گشود. معظم له تحصيلات ابتدايى و دبيرستانى خود را در شيراز به پايان رسانيد. هوش و حافظه قوى و استعداد سرشار، وى را در محيط مدرسه در رديف شاگردان بسيار ممتاز قرار داده بود و چه بسا در يك سال، دو كلاس را طى مى‌نمود. شرايط آن روز ایجاب مى‌كرد كه اين نوجوان با چنين نبوغ و استعداد فوق العاده، راه دانشگاه را پيش گيرد و اندوخته‌هاى علمى خود را در طريق كسب درجات ظاهرى به كار اندازد، ولى دست تقدير و عنايات پروردگار جهان و تمايلات باطنى ايشان به شناسايى عميق معارف و حقايق اسلام، توجه اين نابغه نورس را به سوى علوم اسلامى معطوف ساخت- بخصوص كه پس از شهريور سال ۱۳۲۰ شرايط دگرگون گرديد و مدارس و معارف اسلامى از نو رونق گرفت. ايشان در حدود ۱۴ سالگى رسما دروس دينى را در( مدرسه آقا باباخان شيراز) آغاز كردند و در مدت اندكى نيازهاى خود را از علوم: صرف، نحو، منطق، بيان و بديع تأمين نمودند. سپس توجه خود را به رشته فقه و اصول معطوف ساختند و به خاطر نبوغ فوق العاده‌اى كه داشتند مجموع دروس مقدماتى و سطح متوسط و عالى را در مدتى نزديك به چهار سال به پايان رساندند. معظم له براى آشنايى با نظرات و افكار اساتيد بزرگ حوزه‌هاى عظيم شيعه در سال ۱۳۶۹ ه. ق وارد حوزه علميه نجف اشرف گرديد و در آنجا در دروس اساتيد عالى مقام و بزرگى همچون آيات عظام: آقاى حكيم و آقاى خوئى و آقاى عبدالهادی شیرازی و اساتيد برجسته ديگر- قدس الله اسرارهم- شركت جستند. معظم له در سن ۲۴ سالگى به اخذ اجازه اجتهاد مطلق از محضر دو نفر از آيات بزرگ نجف نائل شدند. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی بعد از بازگشت به ايران به تدريس سطوح عالى و سپس خارج اصول و فقه پرداختند و قريب ۲۸ سال است كه حوزه گرم درس خارج ايشان مورد استقبال طلاب و بسيارى از كتب مهم فقهى را پس از تدريس به رشته تحرير درآورده‌اند. در حال حاضر حوزه درس خارج ايشان يكى از پرجمعيت‌ترين دروس حوزه علمیه شيعه است و قريب به دو هزار نفر از طلاب و فضلاى عاليقدر از محضر ايشان استفاده مى‌كنند. ۲ - انگيزه تأليف رمى جمرات يكى از دشوارى‌هاى حج در زمان حاضر است چرا كه باعث ازدحام فراوان حجاج در اين مكان مى‌شود. نويسنده براى حل اين مشكل تحقيقات بسيارى در متون روايى، تاريخى و لغوى نموده و تلاش مى‌كند تا مقصود شارع را از جمره مشخص نمايد و معتقد است: جمره ستون نيست بلكه محلى مى‌باشد كه سنگ به سوى آن پرتاب مى‌شود. [۱]
الجمرات في الماضي و الحاضر، آيت الله ناصر مكارم شيرازى، ج۱، ص۱۱ .
۳ - ساختار کتاب روش نگارنده در تبيين مطالب روى‌كردى روايى است و سعى دارد روايات و اقوال فقها را در زمينه رمى جمره مورد تجزيه و تحليل قرار دهد. [۲]
الجمرات في الماضي و الحاضر، آيت الله ناصر مكارم شيرازى، ج۱، ص ۱۱.
۴ - گزارش محتوا در ابتداى كتاب نگارنده به تبيين اهميت پرداختن به مسئله رمى جمرات در مناسک حج و مشكلاتى كه براى حجاج در اين زمينه به وجود مى‌آيد پرداخته و سپس تفسيرى از مفهوم جمره از لحاظ لغوى و در اصطلاح شرعى آن ارائه مى‌نمايد و توضيح مى‌دهد كه جمره حقیقت شرعی ندارد و در قبل از اسلام هم به نحوى مرسوم بوده است. در بخش بعدى كتاب، نويسنده اقوال بيش از چهل تن از فقهاى معروف شيعه و اهل تسنن را از پنجاه منبع معتبر فقهى در مورد جمرات و احكام رمى جمره و كيفيت اين كار گردآورى كرده و مفهوم جمرات و محل رمى جمره و اختلاف نظر آنان را در اين زمينه بررسى نموده است. [۳]
الجمرات في الماضي و الحاضر، آيت الله ناصر مكارم شيرازى، ج۱، ص ۱۳.
در اين راستا وى به ديدگاه‌هاى فقهى پنج گروه از فقها پرداخته و با دقت در اقوال آنان چنين نتيجه مى‌گيرد كه در باره جمرات و اينكه جمره چه محلى است و رمى جمره چگونه تحقق مى‌پذيرد، بين علماى شیعه و اهل سنت اختلاف نظرى وجود ندارد و در اين باره احكام و مناسك حج تشابه دارند. در بخش ديگرى از كتاب، نگارنده به بررسى جمرات در روايات اسلامى پرداخته و مفهوم جمرات و پرتاب سنگ‌ريزه به جمره را از روايات استخراج كرده است. در ادامه نگارنده نظرات نقادان را در مورد فتاواى موجود در باب رمی جمرات مطرح كرده و به برخى از شبهات و سؤالات در اين باره پاسخ داده است. در اين سؤالات پرسش شده كه آيا جمره زمين خاصى است و يا همان زمين زير ستون‌ها را جمره گويند؟ و اينكه ستون‌ها علامت است يا محل جمره؟ هم‌چنين حكم سنگ‌باران كردن خائنان در عصر جاهلیت و آغاز اسلام و جمع آورى هفتاد سنگ نيز در خلال اين سؤالات پاسخ داده شده است. نگارنده از مجموع تحليل‌هاى روايى و سخنان فقهاى شيعه و اهل سنت نتيجه مى‌گيرد كه اصابت سنگ ريزه‌ها به ستون‌ها از لحاظ شرعى لازم نيست و حجاج نبايد از اين جهت خود را به زحمت بيندازند و در پرتاب سنگ كافى است نیت رمى جمره كرده و سنگ را پاى ستون بيندازند به طورى كه سنگ، درون حوضچه زير ستون بيفتد. در ابتداى كتاب فهرست مندرجات و در پايان آن آدرس منابع مورد استفاده درج شده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |