التصویر الفنی فی القرآن (کتاب)«التصویر الفنی فی القرآن» نوشته سید قطب، ابراهیم حسین شاذلی (۱۳۲۴- ۱۳۸۷ ق/ ۱۹۰۶- ۱۹۶۶ م) از ادیبان برجسته و از اندیشمندان و اصلاحگران بزرگ معاصر است. ۱ - معرفی کتابوی در روستای «موشه» از توابع اسیوط مصر به دنیا آمد. وی فارغ التحصیل دانشکده دار العلوم، مدرس مدارس وزارت معارف و... و آخر العمل در سال ۱۹۵۳ م به اخوان المسلمین پیوست و بقیه عمرش را در خدمت آن حزب گذراند. سید قطب بیشتر دوران جوانی اش را صرف پژوهشهای ادبی و نقد ادبی کرد و در این باره کتابها و مقالات بسیاری نوشت. وی در دهه چهل به پژوهشهای قرآنی روی آورد و با رویکرد ادبی به پژوهش و تدریس مباحث قرآنی پرداخت. از جمله آثار او می‌توان به تفسیر «فی ظلال القرآن» و «التصویر الفنی فی القرآن» اشاره کرد. نویسنده در کتاب اخیر به معرفی یکی از جوانب اعجاز ادبی قرآن کریم که «تصویر فنی»، یعنی آفرینش هنری یا نمایش هنری نام گرفته است. می‌پردازد. مؤلف پس از کشف نمایش هنری در قرآن و تالیف این کتاب، آرزو داشت که تمام قرآن را با چنین رویکردی تفسیر کند. نویسنده در توضیح مراد خود از تصویر فنی یا هنری قرآن می‌نویسد: «تصویر» ابزار خاص و مناسب در اسلوب بیان قرآنی است. قرآن معانی انتزاعی را به مدد تصاویر محسوس و خیال انگیز می‌نمایاند و باز حالات نفسانی و حوادث محسوس و مناظر مورد نظر را چون نمونه‌های انسانی و طبایع بشری از طریق تصویر تفهیم می‌کند. صورتی را که قرآن ترسیم می‌کند به زودی زنده و متحرک می‌شود و معانی ذهنی جان می‌گیرد و طبیعت بشری مجسم می‌شود و حوادث و مناظر سرگذشت‌ها همه مشهود و مرئی می‌گردند و حالت و معنا پیدا می‌کنند و اگر «گفتار» با آنها همراه گردد تمام عناصر خیال انگیز در آن گرد می‌آید به قسمی که منظره سمعی برای شنونده، به زودی تبدیل به منظره بصری و صحنه یی تماشایی می‌گردد. [۱]
التصویر الفنی فی القرآن، سید قطب، ص۳۶ به بعد.
گویی شخصیت‌های جانداری بر روی صحنه ی منظور در حال رفت وآمد و گفت وشنودند. حادثه هردم از پس حادثه روی می‌دهد. دریافت و کلمه و انفعال و حادثه و هماهنگی، همه دست در دست پرده مطلوب را ارائه می‌دهند. اینجا خود زندگی است که چهره گشایی می‌کند نه حکایت زندگی.ابزاری که به وسیله آن معانی ذهنی و حالت‌های نفسانی بیان یا حوادث گذشته و نمونه‌های انسانی مجسم می‌گردد تنها و تنها به وسیله همین الفاظ جامد یعنی واژه‌های بی جان صورت می‌گیرد؛ نه شخصی است که گزارشگر و نه رنگی است که توصیف گر باشد. اگر این «دقیقه» را درک کنیم به گوشه‌ای از رازهای اعجاز قرآن آشنا شده‌ایم. مؤلف در ادامه به ارائه مثالهایی از قرآن در تایید مدعای خویش می‌پردازد. ۲ - ساختار کتابکتاب مشتمل بر بخشهای ذیل می‌باشد: الاهداء، لقد وجدت القرآن، سحر القرآن، کیف فهم القرآن، التصویر الفنی، التخییل الحسی و التجسیم، التناسق الفنی، القصة فی القرآن (اغراض القصة، آثار خضوع القصة للغرض الدینی...) ، نماذج انسانیة، المنطق الوجدانی، طریقة القرآن، هذا الکتاب. [۲]
التصویر الفنی فی القرآن، سید قطب، ص۴ به بعد.
در پایان هم فهرست مطالب کتاب درج و سایر آثار منتشر شده توسط ناشر معرفی شده است. [۳]
التصویر الفنی فی القرآن، سید قطب، ص۲۶۰ به بعد.
۳ - نسخه شناسینویسنده کتاب ابراهیم حسین شاذلی معروف به سید قطب است. این کتاب در ۲۶۳ صفحه در سال ۱۴۱۵ ه- ۱۹۹۵ م از سوی انتشارات «دار الشروق» بیروت و به زبان عربی منتشر شده است. قطع، نوع جلد و نوبت چاپ کتاب نامعلوم است. نسخه این برنامه از روی زیراکسی که از نسخه اصلی کتاب که در کتابخانه فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم موجود است تهیه شده است. ۴ - منابع۱- خرمشاهی، بهاء الدین، دانشنامه قرآن، جاول ص۷۳۱، جدوم ص۱۲۷۷ ۲- متن کتاب. ۲- فولادوند، محمد مهدی، قرآن شناسی، ص۱۵. ۳- محمود حمدی زقزوق، الموسوعة القرآنیة المتخصصة، ص۶۸۷. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار مشکات الانوار، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |