استحقاق ذمصلاحیت شخص برای نکوهش، به سبب عدم التزام به اوامر و نواهی را استحقاق ذم گویند. ۱ - تعریفاستحقاق ذم به معنای حکم عقل و عقلا به صلاحیت شخص برای نکوهش می‌باشد؛ یعنی شخصی به خاطر انجام اموری که نزد عقل و عقلا نامطلوب و نکوهیده است، مانند ظلم کردن، سزاوار نکوهش می‌گردد. ۲ - معنای ذمذم در لغت، به معنای نکوهیدن، و در اصطلاح، به معنای سخنی است که بر پایین بودن مقام و رتبه شخص مذموم در نزد نکوهش کننده دلالت می‌کند. ۳ - سبب استحقاق ذمسبب استحقاق ذم، انجام فعل قبیح و ناپسند و اخلال به واجبات است. ۴ - نکته اولدر این که متجری، به خاطر نیت خود مستحق ذم است، اختلافی نیست، ولی در این که علاوه بر آن، مستحق عقوبت نیز می‌باشد، اختلاف است. ۵ - نکته دومبرخی معتقدند استحقاق ذم یا عین استحقاق عقاب است یا ملازم آن. [۲]
مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص ۱۴۶-۱۴۵.
[۴]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۲، ص ۸۳-۸۲.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۵۷، برگرفته از مقاله «استحقاق ذم». |