ادات زائدادات زائد، ادات فاقد معنای خاص را می‌گویند. ۱ - تعریف«ادوات زائد» افاده معنای خاصی ندارند و در قرآن به کار رفته‌اند. ۲ - مثال۱. «ال» معانی فراوانی دارد، و گاهی به صورت زائد نیز استعمال شده است. زائد واقع شدن «ال» به دو گونه است: الف) زائده لازمه ؛ مانند: (والنجم اذا هوی)؛ " سوگند به اختر (قرآن) چون فرود می‌آید". در این جا اگر نجم به معنای «ثریا» باشد «ال» در «النجم» زائد است. ب) زائده غیر لازمه ؛ مثل «ال» در «الاذل» (... یخرجن الاعز منها الاذل...) ، بنا بر قرائت «یخرجن» به صورت فعل لازم و به فتح یاء. بنابر این قرائت، «اذل» حال است و نمی‌تواند معرفه باشد؛ پس «ال» آن زائد است. ۲. الی: (... فاجعل افئدة من الناس تهوی الیهم...)؛ "پس دلهای برخی از مردم را به سوی آنان گرایش ده". ۳. ان: (ولما ان جاءت رسلنا لوطا سیء بهم...)؛ "و هنگامی که فرستادگان ما به سوی لوط آمدند به علت (حضور) ایشان ناراحت شد". ۴. باء: (اسمع بهم وابصر...)؛ "چه شنوا و بینایند". ۵. فاء: (هذا فلیذوقوه حمیم وغساق...)؛ "این جوشاب و چرکاب است باید آن را بچشند". ۶. فی: (وقال ارکبوا فیها...)؛ "و ( نوح ) گفت در آن سوار شوید". ۳ - نکتهسیوطی در الاتقان بیشتر ادات تاکید را زائد می‌داند. [۹]
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق، الاتقان فی علوم القرآن، ج۲، ص۷۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «ادات زائد». رده‌های این صفحه : ادات قرآن
|