احمد بن عبدالرحمان خزرجی انصاریخزرجی انصاری، احمد بن عبدالرحمان، کنیه‌اش ابوالعباس، مورخ، محدّث و فقیه مالکی قرن پنجم و ششم می‌باشد. ۱ - اجداداجداد او اهل سرقسطه بودند که به بلنسیه مهاجرت کردند. [۱]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۲ـ۱۸۳، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۲]
احمد ابن قاضی مکناسی، جذوةالاقتباس فی ذکر من حل من الاعلام مدینة فاس، ج۲، ص۴۰۸، رباط، ۱۹۷۴.
۲ - پدربه نوشتۀ شرح‌حال‌نگاران، پدرش، عبدالرحمان، محدّث و فقیهی متمایل به تصوف بود که در طلب علم به مناطق گوناگون اندلس سفر کرد. [۳]
احمد ابن قاضی مکناسی، جذوةالاقتباس فی ذکر من حل من الاعلام مدینة فاس، ج۲، ص۴۰۸ـ۴۰۹، رباط، ۱۹۷۴.
۳ - تولداحمد خزرجی در ۴۹۲ در مریه، از شهرهای اندلس، به دنیا آمد و همراه پدرش به سَبته و فاس رفت. [۴]
ابن الابار، التکملة لکتاب‌الصلة، ج ۱، ص ۷۷، چاپ عطار حسینی، قاهره ۱۹۵۶/۱۳۳۵.
[۵]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۳، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۶]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، ج۱، ص۱۱۸، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
[۷]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۶، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
۴ - تحصیلات علوم اسلامیوی قرآن را با قرائت‌های هفت‌گانه نزد پدرش و ابوالحسن تُطیلی فراگرفت و در ادبیات عرب از محضر ابوالحسن بن باذش و ابوالقاسم بن ابرش بهره برد. همچنین فقه و حدیث را از مشایخ متعددی چون ابواسحاق یَحصُبی، سفیان بن عاصی و غالب بن عطیّه اخذ کرد [۸]
ابن الابار، التکملة لکتاب‌الصلة، ج ۱، ص ۷۶، چاپ عطار حسینی، قاهره ۱۹۵۶/۱۳۳۵.
[۹]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۴، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۱۰]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، ج۱، ص۱۱۷، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
۵ - سکونت در مراکشخزرجی پس از آموختن علوم رایج زمان خویش در مراکش سکونت گزید. ۵.۱ - استنساخ آثاراو که در خوشنویسی مهارت یافته بود، آثار بسیاری را استنساخ نمود. ۵.۲ - تصدی مناصب حکومتیابن حسّون، قاضی مراکش، او را منشی خود کرد و خزرجی در آنجا و بلنسیه به قضاوت رسید. وی پس از غلبه موحدون بر مراکش در ۵۴۱، به سلک عالمان رسمی درآمد و عبدالمؤمن بن علی و فرزندش یوسف، حاکمان آنجا، او را به مناصب حکومتی و قضایی در مراکش و سپس در غرناطه و اشبیلیه گماردند و سرپرستی خزانۀ علمی مراکش نیز بر عهدۀ او گذاشته شد. خزرجی، علاوه بر تصدی مناصب حکومتی، به تحقیق و تدریس نیز اشتغال داشت. ۶ - شاگرداناز شاگردان و راویان حدیث از او فرزندش ابوعبداللّه، ابوخالد بن رفاعه و ابومحمد بن محمد قضاعی بودند. [۱۱]
ابن الابار، التکملة لکتاب‌الصلة، ج ۱، ص ۷۶ـ۷۷، چاپ عطار حسینی، قاهره ۱۹۵۶/۱۳۳۵.
[۱۲]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۳ـ۱۸۴، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۱۳]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، ج۱، ص۱۱۷ـ۱۱۸، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
[۱۴]
عباس‌بن ابراهیم مراکشی، الاعلام بمن حل مراکش و اغمات من الاعلام، ج۱، ص۲۲۸ـ۲۲۹، رباط، ۱۳۵۵/۱۹۳۶.
۷ - درگذشتخزرجی در ۵۶۹ در مراکش درگذشت. ابن طفیل، فیلسوف مشهور، که دوست و همسایۀ او بود، در رثایش شعر سرود. [۱۵]
ابن الابار، التکملة لکتاب‌الصلة، ج ۱، ص ۷۷، چاپ عطار حسینی، قاهره ۱۹۵۶/۱۳۳۵.
[۱۶]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، ج۱، ص۱۱۸، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
[۱۷]
ابن خطیب، ج۱، ص۱۸۶، الاحاطة فی اخبار غرناطة، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
۸ - مدح خزرجیخزرجی را محدّثی ثقه، فقیهی خوش‌حافظه، قاضی‌ای خوش‌نام، کاتبی بلیغ و شاعری ماهر، و دارای سخاوت، مناعت طبع، مشتاق فراگیری علم و گردآوریِ منابع علمی دانسته‌اند. [۱۸]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۳ـ۱۸۴، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۱۹]
ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، ج ۱، ش ۱۱۷ـ۱۱۸، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶.
[۲۰]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۵، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۲۱]
احمد بن محمد مقری، نفح‌الطیب، ج ۳، ص ۳۳۳، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/۱۹۶۸.
۹ - آثارآثار او عبارت‌اند از: انوارالافکار فی من دخل جزیرة‌الاندلس من الزهاد و الابرار، که ناتمام ماند و فرزندش ابوعبداللّه آن را تکمیل کرد؛ و شرح کتاب حدیثی شهاب‌الاخبار ابوعبداللّه محمد قضاعی، مفسر و فقیه شافعی . [۲۲]
ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، ج۱، ص۱۸۵، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷.
[۲۳]
اسماعیل باشا بغدادی، هدیةالعارفین، ج ۱، ستون ۸۶، استانبول ۱۹۵۲.
۱۰ - منابع(۱) ابن الابار، التکملة لکتاب‌الصلة، چاپ عطار حسینی، قاهره ۱۹۵۶/۱۳۳۵. (۲) ابن خطیب، الاحاطة فی اخبار غرناطة، چاپ محمد عبداللّه عنان قاهره ۱۳۹۳ـ ۱۳۹۷/ ۱۹۷۳ـ۱۹۷۷. (۳) ابن فرحون، الدیباج المُذهَّب فی معرفة اعیان علماء‌المَذهَب، چاپ مأمون بن محیی‌الدین جنان، بیروت ۱۴۱۷/۱۹۹۶. (۴) احمد ابن قاضی مکناسی، جذوةالاقتباس فی ذکر من حل من الاعلام مدینة فاس، رباط، ۱۹۷۴. (۵) اسماعیل باشا بغدادی، هدیةالعارفین، استانبول ۱۹۵۲. (۶) عباس‌بن ابراهیم مراکشی، الاعلام بمن حل مراکش و اغمات من الاعلام، رباط، ۱۳۵۵/۱۹۳۶. (۷) احمد بن محمد مقری، نفح‌الطیب، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/۱۹۶۸. ۱۱ - پانویس
۱۲ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «احمد بن عبدالرحمان خزرجی‌انصاری»، شماره۵۴۷۱. رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن پنجم | علمای قرن ششم | فقهای مالکی | محدثین اهل سنت | مورخین
|