ابوعبدالله محمد بن احمد خوارزمیابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف خوارَزْمی (متوفای ۳۸۷ق)، از دانشمندان و نویسندگان برجسته قرن چهارم قمری که شهرتش به‌دلیل تالیف دایرة‌المعارفی با عنوان مفاتیح العلوم بوده است. او سرانجام به سال ۳۸۷ق درگذشت. ۱ - معرفی اجمالیمحمد بن احمد بن یوسف بلخی خوارزمی، نویسنده و محقق برجسته‌ای که هنگام حکومت سامانیان، در نیشابور می‌زیست و به وزیر نوح سامانی، ابوالحسن عتبی، پیوست و کتاب مفاتیح العلوم را برای او نوشت. این کتاب، به دو بخش تقسیم می شود: بخش اول، مشتمل بر علوم دینی، لغت و تاریخ، و بخش دوم، دربردارنده فلسفه، منطق، حساب، هندسه، نجوم، موسیقی، مکانیک و شیمی است. هدف او از نگارش آن کتاب این بود که کتابی به ترتیب الفبا برای حکومت سامانیان فراهم کند که حاوی اصطلاحات مورد استفاده در علوم گوناگون، مانند: فقه، حدیث، ادب، لغت، عروض، تاریخ، فلسفه، منطق و... باشد. مقریزی درباره این کتاب چنین گفته است: «مفاتیح العلوم، کتابی است گران‌سنگ و می توان گفت نخستین تألیفی است که عرب، آن را به روش دائرةالمعارف فراهم آورده است.» [۲]
شاخت، یوزف، تراث الاسلام، ج۳، ص۱۹۱.
[۳]
کراچکوفسکی، ایگناتی یولیانوویچ، تاریخ الادب الجغرافی، ج۱، ص۲۳۴.
۲ - پانویس
۳ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۳۴۰. رده‌های این صفحه : دایرة المعارف نویسان مسلمان | درگذشتگان سال 387 (قمری) | شخصیت‌های قرن 4 (قمری) | نویسندگان سده چهارم (قمری)
|