ابن‌قاضی شهبه شمس‌الدین ابوعبدالله محمد بن عمرابوعبدالله محمد بن عمر بن محمد بن عبدالوهاب، فقیه و نحوی، یکی از شخصیت‌های خاندان اِبْن‌ِ‌قاضی‌ِ شُهْبه، می‌باشد. ابن‌قاضی شهبه عنوان خاندانی شافعی‌مذهب که در سده‌های ۷-۹ق/۱۳- ۱۵م در دمشق می‌زیسته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالله محمد بن عمر بن محمد بن عبدالوهاب، ملقب به شمس‌الدین و معروف به ابن‌قاضی شهبه و یا به گفته ابن ایاس، [۱]
محمد ابن ایاس، بدائع الزهور، ج۱، ص۲۸۱، به کوشش محمد مصطفی، قاهره، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
ابن‌قاضی الجبل (۶۹۴ -۷۸۳ق/۱۲۹۵-۱۳۸۰م).۲ - اساتیدوی فقه و نحو را نزد عموی خود کمال‌الدین عبدالوهاب و نیز برهان‌الدین فزاری آموخت و در حلقه درس عموی خود به عنوان مُعید، درس را برای شاگردان تکرار می‌کرد. او کتاب الاموال ابوعُبَید را در ۸ سالگی نزد ابوجعفر ابن موازینی فراگرفت و از گروهی دیگر حدیث آموخت. [۲]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۵۱، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۳]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص ۳۶۶، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۴]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ ، ج۳، ص۲۲۴ ، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
۳ - سیر تدریسوی در ۷۲۶ق که عمویش درگذشت، به جای او به تدریس پرداخت و تا بعد از ۷۷۰ق به تدریس مشغول بود. او نخست در مدرسه شامیه البَرّانیه سمت معید داشت، اما بعداً خود مستقلاً به تدریس پرداخت و در اواخر عمر حدود یک سال و ۳ ماه در مدرسه مذکور تدریس کرد و جمع بسیاری از علما و بزرگان مانند: ابن خطیب یبرود، عماد بن کثیر، شهاب اذرعی و شماری دیگر از وی دانش آموختند؛ [۵]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۴۹، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۶]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۵۱، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۷]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۴۹۶، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۸]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۴۹۷، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
[۱۱]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، طبقات الشافعیه، ج۴، ص۱۰-۱۱، به کوشش عبدالعلیم خان، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۸ق/۱۹۷۸م.
وی در ۷۷۹ق به تدریس در مدرسه شامیة البرانیه پرداخت و پس از چندی کناره‌گیری نمود. [۱۳]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۴۸۱، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
او چون درگذشت، در مقبره باب‌الصغیر کنار قبر عموی خود کمال‌الدین به خاک سپرده شد. [۱۵]
ابوبکر ابن‌قاضی شهبه، تاریخ، ج۳، ص۵۲، به کوشش عدنان درویش، دمشق، ۱۹۷۷م.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌قاضی شهبه»، ج۴، ص۱۶۲۷. |