ابن‌حاج ابوعبدالله محمد بن احمد تجیبیاِبْنِحاج، ابوعبدالله محمد بن احمد بن خلف بن ابراهیم تُجیبی ( صفر ۴۵۷-۲۶ صفر ۵۲۹/ ژانویه ۱۰۶۶- ۱۶ دسامبر ۱۱۳۴)، قاضی ، محدث و فقیه مالکی بود. ۱ - عهده‌دار شدن منصب قضاوی در عهد یوسف بن تاشفین و پسرش در قرطبه عهده‌دار منصب قضا بود و این مقام بین او و رقیبانش دست به دست می‌شد. [۱]
ابن‌بشکوال، خلف، کتاب الصله، ج۲، ص۵۸۰_۵۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
[۲]
ابن‌ابی زرع، علی، الانیس المطرب، ج۱، ص۱۵۷، رباط، ۱۹۷۲م.
[۳]
مخلوف، محمد، شجرة النور الزکیة فی طبقات المالکیه، ج۱، ص۱۳۲، بیروت، ۱۳۴۹ق.
۲ - اساتید ویابنحاج از احمد بن رزق فقه آموخت و نزد ا بومروان عبدالملک ابن سراج ادبیات را فرا گرفت و از ابوعلی غسانی، ابوعبدالله محمد بن فرج، خلف بن مدیر خطیب و دیگر محدثان زمان استماع حدیث کرد. [۴]
ابن‌بشکوال، خلف، کتاب الصله، ج۲، ص۵۸۰_۵۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
وی در حین عبور از مرسیه به قصد جهاد ، ابوعلی صدفی را ملاقات و از او نیز استماع کرد. [۵]
ابن‌ابار، المعجم، ج۱، ص۱۱۴، مادرید، ۱۸۸۵م.
۳ - شاگردان ابنحاجعدهای از دانشمندان آن زمان از جمله ابن‌بشکوال، پسرش ابوالقاسم محمد بن ابن‌حاج [۶]
ابن‌بشکوال، خلف، کتاب الصله، ج۲، ص۵۸۰_۵۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
[۷]
ابن‌ابار، محمد، التکملة لکتاب الصله، ج۲، ص۵۱۸، قاهره، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م.
، ابن‌خیر اشبیلی [۸]
ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، ج۱، ص۱۹۶، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م.
و قاضی ابوالفضل عیاض [۹]
مقری، احمد، ازهار الریاض فی اخبار عیاض، ج۳، ص۶۱، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، قاهره، ۱۳۵۸ق/۱۹۳۹م.
نزد او دانش آموخته‌اند. [۱۰]
ضبی، احمد، بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، ج۱، ص۴۱، مادرید، ۱۸۸۴م.
[۱۱]
ابن‌دحیه، عمر، المطرب، ج۱، ص۲۱۰، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، دمشق، ۱۹۵۴م.
[۱۲]
ابن‌دحیه، عمر، المطرب، ج۱، ص۲۱۸، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، دمشق، ۱۹۵۴م.
۴ - وفاتابنحاج سرانجام روز جمعه به هنگام نماز در مسجد قرطبه کشته شد و جنازه‌اش در مقبره ام سلمه به خاک سپرده شد. [۱۳]
ابن‌بشکوال، خلف، کتاب الصله، ج۲، ص۵۸۰_۵۸۱، قاهره، ۱۹۶۶م.
[۱۴]
ابن‌ابار، المعجم، ج۱، ص۱۱۵، مادرید، ۱۸۸۵م.
۵ - آثاراز تالیفات وی نام چند اثر در مآخذ آمده است بدین قرار: نوازل الاحکام، که مهم‌ترین اثر اوست [۱۵]
نباهی، حسن، تاریخ قضاة الاندلس، ج۱، ص۱۰۲، قاهره، ۱۹۴۸م.
و نسخه‌ای خطی از گزیده آن با عنوان مختصر النوازل در کتابخانه ابن‌یوسف در مراکش نگاهداری می‌شود (الایجاز و البیان، در شرح خطبه صحیح مسلم و کتاب اول آن (کتاب الایمان)، الکافی فی بیان العلم، الفهرست. [۱۶]
ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، ج۱، ص۱۹۶، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م.
[۱۷]
ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، ج۱، ص۲۱۶، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م.
[۱۸]
ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، ج۱، ص۲۲۵، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م.
[۱۹]
ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، ج۱، ص۴۳۴، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن‌ابار، محمد، التکملة لکتاب الصله، قاهره، ۱۳۷۵ق/۱۹۵۶م. (۲) ابن‌ابار، المعجم، مادرید، ۱۸۸۵م. (۳) ابن‌ابی زرع، علی، الانیس المطرب، رباط، ۱۹۷۲م. (۴) ابن‌بشکوال، خلف، کتاب الصله، قاهره، ۱۹۶۶م. (۵) ابن‌خیر اشبیلی، محمد، الفهرست، به کوشش کودرا، سرقسطه، ۱۸۹۲م. (۶) ابن‌دحیه، عمر، المطرب، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، دمشق، ۱۹۵۴م. (۷) جامعه، خطی. (۸) ضبی، احمد، بغیة الملتمس فی تاریخ رجال اهل الاندلس، مادرید، ۱۸۸۴م. (۹) مخلوف، محمد، شجرة النور الزکیة فی طبقات المالکیه، بیروت، ۱۳۴۹ق. (۱۰) مقری، احمد، ازهار الریاض فی اخبار عیاض، به کوشش ابراهیم ابیاری و دیگران، قاهره، ۱۳۵۸ق/۱۹۳۹م. (۱۱) نباهی، حسن، تاریخ قضاة الاندلس، قاهره، ۱۹۴۸م؛ ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوعبدالله محمد بن احمد ابن‌حاج»، ج۳، ص۱۰۶۴. رده‌های این صفحه : تراجم | حدیث شناسی | علمای اهل سنت | علمای قرن پنجم | علمای قرن ششم | فقهای مالکی | محدثین اهل سنت
|