آیه اذنآیه اُذُن (به ضم الف و ذ) یا آیه تصدیق به آیه ۶۱ سوره توبه گفته می شود؛ این آیه از آیات مورد استناد در بحث حجیّت خبر واحد است. ۱ - منظور از آیه اذنبه آیه ۶۱ سوره توبه "آیه تصدیق" و یا "آیه اُذُن" می گویند:"و منهم الذین یؤذون النبی و یقولون هو أذن قل أُذُن خیر لکم یؤمن بالله و یؤمن للمؤمنین و رحمة للذین ءامنوا منکم والذین یؤذون رسول الله لهم عذاب ألیم؛ از آنان کسانی هستند که پیامبر را آزار می دهند و می گویند:"او آدم خوش باوری است ! " بگو:"خوش باور بودن او به نفع شما است ! (ولی بدانید) او به خدا ایمان دارد؛و (تنها) مؤمنان را تصدیق می کند، و رحمت است برای کسانی از شما که ایمان آورده اند!" و آن ها که رسول خدا را آزار می دهند، عذابی دردناک دارند ". ۲ - معنای اذنبه کسی که خوش باور است و یا هر چه می شنود تصدیق می کند، "أُذُن" می گویند. ۳ - شأن نزولدر سبب نزول این آیه گفته اند:جمعی از منافقین، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را اذیت کرده و می گفتند:ما آن چه بخواهیم می گوییم و اگر به گوش او رسید نزد او می رویم و انکار می کنیم و او از ما می پذیرد زیرا محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) آدم خوش باور و دهن بینی است، و هر کس هر چه بگوید، قبول می کند. در این هنگام این آیه نازل شد و به آن ها پاسخ گفت. برای این آیه شأن نزول های دیگری نیز گفته‌اند. [۳]
سبحانی، جعفر، الایمان و الکفر فی الکتاب و السنة، ج۱، ص۲۴۵.
[۴]
حجتی، محمد باقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، ص۹۹.
۴ - کاربرد آیه أذن در اصول فقهآیه اُذُن، از آیاتی است که برای حجیت خبر واحد به آن تمسک شده است. خداوند در این آیه می‌فرماید: ﴿وَ مِنْهُمُ الَّذِینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْر لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ﴾؛ از منافقان کسانی هستند که پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را اذیت می‌کنند و می‌گویند: این پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) سرا پا گوش است (و به سخن هر کسی گوش می‌دهد و آن را باور می‌کند) به آنان بگو پیامبر برای شما شنونده خیر است و ایمان به خدا دارد و مؤمنان را تصدیق می‌کند». ۴.۱ - کیفیت استدلالکیفیت استدلال به این آیه برای حجیت خبر واحد چنین است که خداوند تصدیق مؤمنان را از فضایل پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) شمرده و آن را در ردیف تصدیق خود قرار داده است ﴿یُؤْمِنُ بِاللهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ﴾، پس معلوم می‌شود تصدیق مؤمنان نیز به همان شکل، مورد ستایش خداوند است، و ستایش تصدیق مؤمن، ملازم با حجیت خبر وی می‌باشد؛ بنابر این، اگر فرد عادلی برای شما خبری آورد او را تصدیق کنید، زیرا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز آن را تصدیق می‌نمود و خداوند این عمل او را ستایش نموده است. اشکالات متعددی به این استدلال شده است که از مجموع آن‌ها نتیجه گرفته می‌شود که حجیت خبر واحد از این آیه شریفه استفاده نمی‌شود. [۹]
حایری، عبد الکریم، درر الفوائد، ص ۳۹۲.
[۱۳]
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج ۴، ص ۳۳۶-۳۳۰.
۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه فارسی علوم قرآن، ص۳۵۵، برگرفته از مقاله آیه تصدیق. فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۰، برگرفته از مقاله «آیه أُذُن». |