کشف الغمة (کتاب)

«کشف الغمة فی معرفة الائمة (ع)»، اثر على بن عیسى إربلى (متولد ۶۹۲ ق) است. این کتاب، به زبان عربى و درباره زندگی‌نامه و فضایل پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) و اهل بیت آن حضرت است. مؤلف انگیزه خود را از نگارش این کتاب، تمسک به ائمه اطهار علیهم السلام و اظهار ارادت به آن خاندان بزرگوار دانسته است.

روش مؤلف

ترتیب کتاب بر طبق اسامى معصومین علیهم السلام است. مصنف ابتدا به احوالات پیامبر صلی الله علیه و آله و زندگى نامه آن حضرت اشاره نموده، پس از آن بقیه معصومین را به ترتیب ذکر مى نماید. در ضمن اشاره اى هم به حضرت خدیجه سلام الله علیها دارد.

وى درباره پیامبر و هر یک از ائمه ابتدا نام و ولادت آنها را ذکر کرده، بعد زندگى نامه آنان را به تفصیل نقل مى کند. پس از آن فضائل و معجزات و افتخارات آنان را بیان کرده و ذریه و اولاد و نسب آنها را مى آورد. وصیت نامه ها و جریان شهادت و وفات آن بزرگواران نیز قسمتى از عناوین کتاب را تشکیل داده است.

مؤلف در جاى جاى کتاب خود استدلال هاى فراوان بر حق بودن شیعه و باطل بودن فرقه هاى مختلف ذکر نموده و کتاب از این حیث داراى متنى استدلالى و قوى است.

ارزش کتاب

ارزش هر کتاب به مسائل متعددى بستگى دارد و با توجه به آن مسائل ارزش این کتاب را بررسى مى کنیم:

1. یکى از راه هاى مهم براى تشخیص ارزش یک اثر، مؤلف آن است. کتاب کشف الغمه توسط عالمى گرانقدر همچون على بن عیسى اربلى تألیف شده که به اجماع همه علماى شیعه عالمى متبحر، فقیهى نامدار و محققى متتبع بوده است.
2. موضوع مورد بحث در یک کتاب هر چه مهمتر و ارزشمندتر باشد ارزش آن کتاب را بیشتر مى کند. با توجه به این که در جهان شخصیت هایى بزرگتر و والاتر از معصومین علیهم السلام وجود ندارد و این کتاب پیرامون فضائل آنها است از حیث محتوا در عالیترین رتبه قرار دارد.
3. این که مطالب یک کتاب از چه منبعى صادر شده هم در ارزشیابى کتاب بسیار مهم است. منبع مطالب این کتاب، روایات معصومین علیهم السلام است که هیچ احتمال خطا در آن راه ندارد. تنها مسئله، راویان احادیث است که مصنف تمام سعى خود را مبذول داشته تا از این جهت هم روایات معتبر را نقل نماید.
4. مزیت دیگر، عصر زندگانى مؤلف است که حدود ۴ قرن با زمان معصومین فاصله دارد و این نکته نیز بر ارزش کتاب افزوده است. با توجه به این موارد و مواردى دیگر، کتاب حاضر از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار است.

ترجمه و تعلیق کتاب

کتاب کشف الغمة بسیار مورد توجه قرار گرفته و از این جهت آثار متعددى پیرامون آن نوشته شده، از جمله:

1. ترجمه اى به نام «محراب القلوب» نوشته على بن فیض إربلى
2. ترجمه اى از حسن بن حسین بیهقى،
3. ترجمه اى به نام «مناقب» نوشته على بن حسن زوارى، صاحب تفسیر «ترجمة الخواص»
4. همچنین کفعمى، صاحب مصباح نیز بر این کتاب تعلیقاتى دارد.

وضعیت نشر کتاب

بر این کتاب، سید هاشم رسولى محلاتى تعلیقه زده و آن را تصحیح نموده است. همچنین مقدمه اى پیرامون شخصیت و زندگى نامه مؤلف و شرح حال کتاب، توسط آیت الله جعفر سبحانى در ابتداى کتاب آمده که شامل مطالب مفیدى است.

منابع

• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع الحادیث ۳ [لوح فشرده]، بخش کتابشناسی.

متن کتاب

کتاب كشف الغمة فی معرفة الأئمة