قنوت

از دانشنامه‌ی اسلامی

قنوت در نماز از مستحبات موکد است. واژه­ قنوت با تعابیر مختلف ۱۳ بار در قرآن کریم ذکر شده که در تمام موارد معنای خضوع، طاعت و فرمانبرداری منظور است؛ اما قنوت به معنای اصطلاح فقهی در قرآن بیان نشده است.

قنوت در لغت و اصطلاح

قنوت از ماده "قنو" است که در لغت به معنای بدست آوردن چیزی و نیز خوشه­ خرما آمده و در اصطلاح قرآنی یعنی طاعت و پرستش همراه با خضوع و فروتنی؛ که در واقع به معنای بدست آوردن حالت خضوع در عبادت به صورت قیام، سجده و رکوع بعد از تحقق ایمان می­ باشد.

البته "قنوت" در اصطلاح فقه، دعا و ثنا در پیشگاه خداوند متعال در موضع خاصی از نماز است؛ و کیفیت آن در نزد امامیه، بلند کردن دست­ها تا مقابل صورت بوده، به ­طوری ­که کف دست­ها رو به آسمان و در حال خواندن دعا باشد.

دعا در قنوت

دعا کردن در قنوت به هر زبانی جایز است چه عربی و چه غیرعربی؛ گرچه عربی احوط و افضل است. برخی از دعاهای قرآنی که می توان در قنوت خواند از این قرار است:

دعاى براى پدر و مادر:

  • «رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ»؛ پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را بیامرز. (سوره نوح، آیه28)
  • «وَاغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ»؛ و پدرم (عمویم) را بیامرز که او از گمراهان بود. (سوره شعرا، آیه ۸۶)
  • «رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ»؛ پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را در آن روز که حساب برپا مى‌شود، بیامرز. (سوره ابراهیم، آیه ۴۱)
  • «رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا»؛ پروردگارا! همان‌گونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده. (سوره اسراء، آیه ۲۴)

دعاى براى همسر و فرزندان:

  • «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا»؛ پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرارده و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان. (سوره فرقان، آیه ۷۴)

دعا براى برادر:

  • «رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِأَخِي وَأَدْخِلْنَا فِي رَحْمَتِكَ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ»؛ پروردگارا! من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت خود داخل فرما و تو مهربانترین مهربانانى. (سوره اعراف، آیه ۱۵۱)

دعای برای مؤمنان دیگر:

  • «رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ»؛ پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز و در دلهایمان حسد و کینه‌اى نسبت به مؤمنان قرار مده، پروردگارا! تو مهربان و رحیمى‌. (سوره حشر، آیه ۱۰)

پانویس

  1. خرمشاهی، بهاءالدین؛ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، قم، ناهید، ۱۳۷۷ش، چاپ دوم، ج۲، ص۱۷۷۸.
  2. راغب اصفهانی، حسین بن محمد؛ المفردات فی غریب القرآن‌، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۲۶ق، چاپ چهارم، ص۶۸۴.
  3. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش، ج۹، ص۳۶۰.
  4. شریفی اشکوری، الیاس؛ فقرات فقهیه، قم، آل ایوب، ۱۳۸۱ش، چاپ اول، ج۱، ص۵۸۱.
  5. روح الله، موسوی (امام خمینی)؛ آداب الصلاة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۰ش، چاپ اول، ص۳۷۳-۳۷۴.

منابع

  • اباذر بشيرزاده و ابوالفضل زارعی نژاد، قنوت، دانشنامه پژوهه، بازیابی:7 اسفند 1392
  • آداب الصلاة، امام خمینی.