علی ابوالحسنی

حجت‌الاسلام دکتر علی ابوالحسنی (منذر) (۱۳۳۴-۱۳۹۰ ش)، مورخی خبیر و متفکری بصیر، نویسنده و پژوهشگر معاصر که در در شناخت اسرار تاریخ ایران، بی بدیل بود. ایشان یک شخصیت جَوشکن و جریان ساز و از خصلت های ممتازی چون «ژرف نگری»، «زمان آگاهی»، «دشمن شناسی»، «جریان شناسی»، «نوآوری»، «جامعیّت علمی» و «اجتهاد در تاریخ پژوهی» برخوردار بود. وی مولف 50 کتاب می باشد.

خاندان

علی ابوالحسنی، در ۲۲ آذر ۱۳۳۴ در تهران در خانواده‌ای روحانی پا به عرصه وجود نهاد. پدرش حاج شیخ محمد از روحانیون وارسته و خدوم به شمار می‌رفت.

خاندان ابوالحسنی افراد برجسته ای بودند که گویا مناسبات خوبی با کریم خان زند داشتند و بعداً توسط قاجاریه از شیراز به روستایی در حوالی تهران (سمت ورامین) تبعید شدند.

پدر ابوالحسنی (منذر) یک شخصیت برجسته در سنگر تدریس و سخنوری بوده است. پدر استاد، علاوه بر ارتباط با آیت الله کاشانی، از دوستان مرحوم شیخ رجبعلی خیاط بود؛ با مرحوم حاج سراج انصاری در جمعیت اتحادیه مسلمین تهران و با شهید نواب صفوی و آیت الله کاشانی در قضیه ملی کردن صنعت نفت همکاری داشت.

تحصیلات

ابوالحسنی با ورود به دبستان و در مسجد لُرزاده آموختن زبان عربی را آغاز کرد و در سال سوم و پنجم دبستان کتاب های «منتهی الآمال» شیخ عباس قمی و «تتمه المنتهی» را خواند.

وی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، در سال 1351 ضمن تحصیل در رشته ماشین‌ افزار به فراگیری در همین رشته در هنرستان پرداخت و پس از فارغ‌التحصیل شدن در اداره مخابرات استخدام شد.

در سال ۱۳۵۳ به دلیل جرائم سیاسی، مجبور به استعفا شده و پرونده ای برای او در ساواک باز می شود.

یکسال بعد پس از اخذ دیپلم فنی، تحصیلات عالیه را در دانشگاه علم و صنعت تهران در رشته مهندسی صنایع پی گرفت، اما بیش از سه ماه دوام نیاورد و از آنجا که دل در گرو تحصیلات حوزوی داشت پس از ترک دانشگاه به قم رفت تا در لباس روحانیت همان راهی را برود که پدرش رفته بود.

در سال 1324 وارد مدرسه حقانی که آن زمان تحت ریاست آیت‌ الله قدوسی بود به تحصیل پرداخت و سپس مدتی به صورت آزاد در حوزه علمیه قم علوم دینی را فراگرفت.

اییشان ضمن شرکت در جلسات احمد فردید از محضر رضا داوری اردکانی نیز استفاده نمود.

اساتید

حضرات آیات:

• حسین لنکرانی
• علی محقق ‌داماد
• حسین مظاهری
• جعفر سبحانی تبریزی
• مصباح یزدی
• سید مرتضی عسکری
• حسین وحید خراسانی
• جواد تبریزی

آثار

کتاب

• هجرت: ضرورت جاویدان تکامل
• بررسی قرآنی و روایی توکّل
• سکوت: زمینه‌ساز بازکاوی و بازسازی تکامل
• سکوت: گذرگاه تجهیز
• حکمت: مهاری بر سرکشی نفس
• طرح کلی اصول عقاید
• نگاهی به اصل ولایت فقیه (به ضمیمه: خطوطی از فرهنگ ولایت فقیه)
• تحلیلی سیاسی - اجتماعی از فلسفه و ضرورت ولایت فقیه و دموکراسی ارشاد شده
• تبیینی از فلسفه سیاسی - اجتماعی - اخلاقی - فرهنگی فرقانیسم
• میعاد با استاد مطهری شهید راه تطهیر
• سیمای فرهنگ اسلامی از زنگار غرب زدگی و شرق زدگی
• تحلیلی از نقش سه‌گانه شهید شیخ فضل‌الله نوری در نهضت تحریم تنباکو
• نگاهی به ابعاد گوناگون جنگ صلیبی غرب با اسلام
• شهید مطهری افشاگر توطئه؛ تأویل «ظاهرِ» دیانت به «باطنِ» الحاد و مادیّت
• جهاد دفاعی و جنگ صلیبی ایران و روس تزاری
• نگاهی بر زندگانی پربار بزرگمرد دین و سیاست: حضرت آیت‌الله حاج شیخ حسین لنکرانی
• پایداری تا پای دار؛ سیری در زندگینامه علمی - معنوی - اجتماعی و سیاسی شهید شیخ فضل‌الله نوری
• آینه‌دار طلعت یار؛ سیری در زندگانی و افکار ادیب پیشاوری
• تراز سیاست؛ جلوه‌هایی از سیاست و مدیریت شیخ انصاری
• سلطنت علم و دولت فقر؛ سیری در زندگانی و افکار و مجاهدات حجت‌الاسلام ملأ قربان‌علی زنجانی
• سیاه پوشی در سوگ ائمه نور (ع)، ریشه‌های تاریخی و مبانی فقهی
• آیت‌الله العظمی سید محمدکاظم طباطبایی یزدی پرچمدار عرصه جهاد و اجتهاد
• ماهاتما گاندی: همدلی با اسلام و همراهی با مسلمین
• بوسه بر خاک پی حیدر
• دیده‌بان بیدار
• اندیشه سبز و زندگی سرخ
• آخرین آواز قو
• خانه بر دامنه آتشفشان
• شیخ ابراهیم زنجانی

• دوره هفت جلدی «شیخ فضل الله نوری و مشروطیت» که به شرح ذیل است

۱. آخرین آواز قو؛ بازکاوی شخصیت و عملکرد شیخ فضل ‏اللّه‏ نوری بر اساس «آخرین برگ» زندگی او، و «فرجامِ» مشروطه،

۲. اندیشۀ سبز، زندگی سرخ؛ زمان و زندگی شیخ فضل ‏اللّه‏ نوری

۳. کارنامة شیخ فضل الله نوری پرسش ها و پاسخ ها

۴. دیده‌بان بیدار! دیدگاهها و مواضع سیاسی و فرهنگی شیخ فضل الله نوری

۵. خانه، بر دامنه آتشفشان! شهادتنامه شیخ فضل ‏اللّه‏ نوری؛ به ضمیمه شهادت‌نامه و وصیت‌نامه منتشرنشده شیخ فضل الله نوری

۶. کالبد شکافی چند شایعه در باره شیخ فضل الله نوری (فروش مدرسة چال به بانک استقراضی، رشوه گیری از شاه و امین السلطان، و…)

۷. شیخ فضل الله نوری و مکتب تاریخ نگاری مشروطه.

مقالات

• حسینعلی بها؛ دوستان و دشمنان سیاسی
• مروری بر اندیشه و سیره سیاسی آیت‌الله صاحب عروه
• زمانه و کارنامه محمد مسعود
• مناسبات سیاسی علمای شیعه با سلاطین و دیدگاه‌های امام خمینی

همکاری با مطبوعات

ایشان در ابتدای انقلاب اسلامی سه شماره نشریه مذهبی - سیاسی کوثر را منتشر ساخت. همچنین مقالات بسیاری در فصلنامه تخصصی کلام اسلامی، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، ماهنامه زمانه، فصلنامه کتاب نقد و ویژه‌نامه ایام و صفحه تاریخ (در روزنامه‌های جام جم و جوان) بخشی دیگر از تکاپوی علمی ایشان در مطبوعات را به نمایش می‌گذارد.

جوایز

کتاب‌های «شیخ ابراهیم زنجانی»، «شیخ فضل‌الله نوری و مکتب تاریخ‌نگاری مشروطه» برندهٔ کتاب سال حوزه شدند.

رحلت

استاد آیت الله منذر در روز چهارشنبه سوم اسفند ۱۳۹۰ در سن ۵۶ سالگی به دلیل نارسایی قلبی درگذشت و در باغ بهشت قم دفن شد.

پانویس

منابع

• ویدا معزی‌نیا، علی ابوالحسنی (منذر) دسترس در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران تاریخ، بازیابی: ۸ آذر ماه ۱۳۹۲.

آرشیو عکس و تصویر

• 1. سید عبدالله موسوی شیرازی 2. حسین لنکرانی 3. علی ابوالحسنی (منذر)، در حسینیه فاطمیون تهران

• از راست: علی ابوالحسنی (منذر) و سید مرتضی شریف عسکری

• علی ابوالحسنی (منذر) و شهید قاسم اسلامی

• علی ابوالحسنی (منذر)

• علی ابوالحسنی (منذر)

• علی ابوالحسنی (منذر)