ضمیری اصفهانی

ضمیری اصفهانی، کمال‌ الدین حسین

• ملیت: ایرانی
• قرن: ۱۰ (وفات: ۹۷۳ ق)

شاعر، متخلص به ضمیرى. ملقب به خسرو ثانى.

وى از شاعران بزرگ اصفهان بود. از روزگار جوانى به سبک دانش و ادب پرداخت و در محضر میر غیاث‌ الدین منصور دشتکى شیرازى دانش آموخت و طب و ریاضى نجوم را فراگرفت و در رمل مهارت یافت و از همین راه به خدمت شاه طهماسب و خاندان شاهى راه یافت و تا آخر عمر به همین شغل روزگار گذراند. مولانا کمال ‌الدین در آغاز شاعرى به مناسبت شغل پدرش، باغبان تخلص مى‌ کرد و بعد از آن تخلص ضمیرى را اختیار کرد و به همین نام شهرت یافت.

او با شاعران معروف زمان خود مانند شرف و محتشم و حسابى معاشر بود. ضمیرى از شاعران پرکار عهد خود و در قصیده و غزل و مثنوى توانا و از این جهت با امیر خسرو دهلوى همانند بود و به همین سبب است که او را خسرو ثانى مى‌ نامند. وى در اصفهان فوت کرد و در همان جا مدفون شد.

آثار

شش مثنوى به نامهاى: «ناز و نیاز»، «بهار و خزان»، «لیلى و مجنون»، «وامق و عذرا»، «جنه الأخیار» یا «حسنه الاخبار»، «اسکندرنامه»؛

هفت دیوان به نامهاى: «سفینه‌ى اقبال»، «صورت حال»، «کنز الأقوال»، «عشق بى‌زوال»، «صیقل ملال»، «عذر مقال»، «قدس خیال» یا «قدس خصال»؛

و «مجموعه‌ ى اجلال»، شامل چهار دیوان در برابر غزلیات سعدى، به نامهاى: «طاهرات»، «صنایع»، «بدایه الشعر»، «نهایه السحر».

ضمیرى همچنین «عیون الزلال» را در جواب خواجه حافظ شیرازی، «آینه جمال» را در جواب بابا فغانى، «معراج الآمال» را در جواب مولانا جامى و «انیس اللیالى» را در جواب لسانى نوشته است.

منابع

• اثرآفرینان، زیر نظر: دکتر سید کمال حاج سید جوادی و دکتر عبدالحسین نوایی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۷۹، ج۴، "ضمیری اصفهانی، کمال‌الدین حسین".