زاد المعاد (کتاب)

کتاب «زاد المعاد» یکی از آثار و تألیفات علامه ملا محمدباقر مجلسی است. در این کتاب منتخبی از اعمال سال و فضایل ایام و لیالی شریفه متبرکه و اعمال آنها که به اسانید صحیحه و معتبره در کتب ادعیه وارد شده توسط مؤلف گرامی جمع آوری گردیده است. وى این کتاب را در سال ۱۱۰۷ ق یعنى در اواخر عمر شریفشان به زبان عربى نوشته است.

مؤلف

محمدباقر بن محمدتقى بن مقصودعلى مجلسى (۱۰۳۷- ۱۱۱۰ ق)، مشهور به علامه مجلسى و مجلسى ثانى، فقیه، محدث، متکلم و شاعر متخلص به مشتاق، شیخ‎ الاسلام اصفهان و از دانشمندان بزرگ اواخر حکومت صفوی است. پدر او مولی محمدتقی (مجلسی بزرگ) یکی از مفاخر و بزرگان و اعلام شیعه بود. کتاب بحار الأنوار او، گسترده‌ترین کتاب حدیثی شیعه است که در طول چهل سال تدوین شده است. از دیگر آثار ایشان، حیاة القلوب و حلیة المتقین را می توان نام برد. از جمله اساتید ایشان، ملا صالح مازندرانی، فیض کاشانی، و ملا خلیل قزوینی ذکر شده است.

انگیزه تألیف

مؤلف می گوید که: چون از ائمه معصومین ادعیه و اعمال کثیرى نقل شده و من هم اکثر آنها را در کتاب بحار الانوار جمع کرده ام و دیدم که تحصیل آنها و عمل به آن براى اغلب مردم به سبب اشتغال آنان به مشاغل دنیوى میسر نیست، لذا دوست داشتم که در این رساله، منتخبى از اعمال سنت و فضائل ایام و لیالى شریفه و اعمالى که به سند صحیح و معتبر وارد شده را بیاورم تا عامه ى مردم از برکات آن محروم نمانند.

ساختار و محتوای کتاب

«زاد المعاد» ابتدا با ترجمه اى راجع به علامه مجلسى توسط علاء الدین اعلمى محقق این کتاب آغاز مى گردد و سپس مقدمه اى از مؤلف ذکر مى شود درباره اینکه به چه علت این مجموعه را گرداورى کرده و اینکه آن را تحفه اى دانسته که مورد قبول شاه سلطان حسین صفوى بهادر خان واقع شود. بعد از این مقدمه اصل کتاب زاد المعاد در ۱۴ باب و یک خاتمه ادامه مى یابد.

در ۹ باب اول زاد المعاد از فضیلت و اعمال ماههاى قمرى مطالبى عنوان شده و در باب دهم اعمالى را ذکر مى کند که در همه ماهها مشترک باشد مانند دعاهایى که هنگام رویت هلال ماه وارد شده است. در باب یازدهم زیاراتى که در مورد رسول اکرم و ائمه هدى صلوات الله علیهم وارد شده و در ابواب قبلى ذکر نگردیده را متذکر مى شود. باب سیزدهم متعلق است به احکام اموات و آداب هنگام احتضار و غسل و دفن میت. و بالاخره در باب آخر مجملى از احکام زکات و خمس و اعتکاف را بیان مى کند. اما در خاتمه، به بیان کفارات مى پردازد.

در پایان این کتاب، کتاب دیگرى وجود دارد که در حاشیه «زاد المعاد» چاپ شده بوده، تحت عنوان «مفتاح الجنان» پیرامون تعقیبات نمازها و زیارات مختلفى که درباره ائمه و اعمال مربوط به اماکن مشرفه آنان و دعاهایى که در دفع بعضى از امراض و آلام از اهل بیت به سند صحیح وارد شده است مى باشد. همچنین طلسمهایى در قضاء حوائج و ایام هفته براى دفع آفات و بلایا ذکر شده است.

متن کتاب

زاد المعاد

منابع

• مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى‏ نور، نرم افزار مجموعه آثار مجلسیین.
• کتابشناسی طهور.