تراجم أعلام النساء (کتاب)
«تراجم أعلام النساء»، تألیف شیخ محمدحسین اعلمى حائرى، موسوعه‌اى است پیرامون شرح حال زنان نامدار تاریخ که به زبان عربى نوشته شده است. اهمیت موضوع کتاب و پرداخته نشدن به آن به میزان کافى، انگیزه نگارش اثر حاضر، عنوان گردیده است.
مؤلف
آیت الله محمدحسین اعلمى حائری (۱۳۹۳-۱۳۲۰ ق) از محققان و فقهای بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری است. او از شاگردان عالمان بزرگی چون سید ابوالحسن اصفهانى، ضیاءالدین عراقى، شیخ على قمی، سید محمدکاظم یزدى و میرزای نائینى بوده است.
اعلمی حائری بر اثر تحقیق و تلاش پیگیرانه خود توانست از کشورهاى مختلف، کتاب ها و مجلات علمى فراوانى بدست آورد که نتیجه این زحمات، تشکیل کتابخانه ارزشمندى در کربلا شد. «تراجم أعلام النساء»، «مقتبس الاثر فیما دُثر من الخبر» معروف به «دائرةالمعارف اعلمی» و «منار الهدى فی الانساب»، از جمله آثار علمی اوست.
مرحوم علامه اعلمى حائرى، در سال ۱۳۹۳ قمری (۱۳۵۱ ش) در قم چشم از جهان فروبست و پیکر مطهرش در حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
محتوای کتاب
کتاب با دو مقدمه از ناشر و نویسنده آغاز شده و در مقدمه ناشر، زندگى‌نامه تقریبا مفصلى از نویسنده، ارائه گردیده است. در مقدمه نویسنده، ابتدا به آیاتى که در مورد خلق ازواج و زنان مى‌باشند، اشاره شده و سپس، محاسن و مساوى زنان بیان گردیده و در ادامه، به مطالب زیر پرداخته شده است: وجوب حجاب بر زنان مخصوصا زنان مؤمن؛ تشویق و ترغیب بر ازدواج؛ هم‌شأنى مردان و زنان در نکاح؛ خطبه‌هاى ازدواج نقل‌شده از امام رضا(ع) و امام جواد(ع)؛ تلذذ بانوان از نکاح و تزویج؛ طلب اولاد پسر یا دختر؛ اقل و اکثر حمل براى بانوان؛ فضیلت اولاد و فضل دختران بر پسران و حقوق همسران بر یکدیگر.
ترتیب اسامى افراد، بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است. حجم شرح حال‌هاى مذکور در کتاب، به تناسب میزان اطلاعاتى که نویسنده از افراد داشته، متفاوت است؛ به‌گونه‌اى که برخى بسیار مختصر و در حد چند سطر بوده، از جمله شرح حال ام‌الحسن بنت احمد انصارى، ام‌الحصین بنت اسحاق احمسیه، ام‌حکیم بنت اسید و ام‌سلمه بنت حسین حرانى و برخى نیز تقریبا مفصل مى‌باشد مانند شرح حال ام‌سلیم بنت ملحان، ام‌کلثوم دختر حضرت على (ع)، ام‌هانى بنت ابى‌طالب خواهر حضرت على(ع)، بلقیس ملکه سبا همسر حضرت سلیمان(ع).
آرام‌جان‌بیگم، اولین بانویى است که شرح حال وى بیان شده است. وى زوج محمد میرزا بن جلال‌الدین میران شاه ابن امیر تیمور بوده و شرح حال او، از «ریاحین الشریعة»، به فارسى، چنین نقل شده است: «زنى بود صبیح‌المنظر طلیق‌اللسان، متناسب‌الاعضا و از فرط حسن و ذکا و فطانت، در زمانى قلیل سلطان محمد میرزا را چنان مفتون خود نمود که مقالید امور حکومت را به‌کلى در کف کفایت او گذاشت واکثر اوقات تاج دولت را این زن بر سر داشت و حکمرانى این زن و شوهر از سال (۸۰۳) الى (۸۵۵) امتداد داشت».
از جمله بانوان مذکور در کتاب، بانویى بنى اسرائیلى است به نام «اِستر» که چندین هزار نفر از بنى اسرائیل را از قتل نجات داد. از دیگر بانوان مذکور در کتاب، مى‌توان از: آغادوس دختر درویش حسام سبزوارى، آمنه بنت خلف اسلمیه که محضر پیامبر(ص) را درک نمود؛ آمنه بنت عفان، خواهر خلیفه سوم؛ و آخرین شخص معرفى‌شده کتاب نیز بانویى مى‌باشد به نام «یمامه».
منابع
- ویکی نور