الروض الأنف (کتاب)

کتاب «الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة لابن هشام» شرح سیره ابن هشام است و مؤلف آن عبدالرحمن سهیلى (م، ۵۸۱ ق) به تبیین و شرح کتاب سیره و شرح کلمات مشکل، اعراب آنها و اسم و نسب‌هاى پیچیده آن مى‌پردازد. توضیح برخى از مبانى فقهى و اخبار ناقصى که ابن هشام ذکر کرده است نیز مورد نظر شارح قرار دارد.

محتوای کتاب

سهیلى با استفاده از احادیث پیامبر (صلی الله علیه وآله) و سخنان صحابه و محدثان و مورخان، به رفع نواقص سیره ابن هشام که متن آنها در بالاى صفحات نقل شده اقدام نموده است. وى در مقدمه کتاب به بیان هدف از تألیف آن و سند کتاب سیره ابن هشام، ترجمه ابن اسحاق و راویان کتاب مى‌پردازد.

صفحات کتاب روض الانف در سه قسمت تنظیم شده است: قسمت اول (بالا) متن ابن هشام است. قسمت دوم (وسط) متن کلمات سهیلى است و قسمت سوم (پایین) مطالب محقق کتاب عبدالرحمن وکیل است. طبعاً در صفحاتى که مطالب سهیلى مفصل شده، در قسمت بالا به جاى متن ابن هشام نقطه‌چین قرار داده شده است.

عبدالرحمن وکیل، محقق کتاب، در مقدمه جلد نخست ضمن شرح حال ابن اسحاق، ابن هشام و سهیلى، مآخذ بسیارى از مطالب کتاب را نیز در پاورقى بیان داشته است.

روش تألیف

روش سهیلى در شرح سیره ابن هشام قدرى مبهم است و تطبیق آن با متن، مستلزم قدرى دقت. زیرا سهیلى موارد خاصى را شرح کرده و قصد توضیح تمامى متن ابن هشام را نداشته است. وى ابتدا متن مفصلى از ابن هشام را نقل کرده و سپس وارد شرح آن شده و صفحات زیادى را به طور پیوسته آورده است. با این وضع بسیارى از جزئیات سیره ابن هشام در کتاب روض الانف توضیح داده نشده، نباید چنین انتظارى از این کتاب داشت چون مؤلف آنچه را خود در نظر داشته شرح کرده است.

پیوستگى این سه قسمت در کتاب، آن را با پیچیدگى و آشفتگى خاصى روبرو کرده و قدرى از این اشکالات به دلیل قدمت کتاب است. اگر سهیلى متن کتاب سیره را در کتاب خود نمى‌آورد، قدرى از این ابهام کاسته مى‌شد. پاورقى‌هاى مصحح کتاب نیز بر این شلوغى، افزوده است.

شاید بتوان گفت بیشتر توضیحات سهیلى مربوط به الفاظ است. مواردى نیز به اظهار نظر درباره گزارش‌هاى سیره پرداخته و مطالب تاریخى را نقل مى‌کند. در عین حال تکیه اصلى وى بر گزارش‌هاى ابن اسحاق و ابن‌ هشام است.

منبع

ویکی نور