آیه 96 سوره مائده
| <<95 | آیه 96 سوره مائده | 97>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
بر شما صید دریا و طعام آن حلال گردید تا شما و کاروانان از آن بهرهمند شوید، ولی صید بیابان تا زمانی که مُحرِم هستید بر شما حرام است. و بترسید از آن خدایی که به سوی او محشور می‌شوید.
برای بهره مند شدن شما و کاروانیان، شکار کردن از دریا و خوراکی آن [در حال احرام] بر شما حلال شد. و شکار صحرا و بیابان تا زمانی که مُحرم هستید، بر شما حرام است. و از خدایی که به سوی او گردآوری می شوید، پروا کنید.
صيد دريا و مأكولات آن براى شما حلال شده است تا براى شما و مسافران بهره‌اى باشد، و[لى] صيد بيابان -مادام كه محرم مى‌باشيد- بر شما حرام گرديده است. و از خدايى كه نزد او محشور مى‌شويد پروا داريد.
شكار دريايى و خوردن آن به جهت بهرهمند شدنتان از آن، بر شما و مسافران حلال شده است. و شكار صحرايى تا هنگامى كه در احرام هستيد بر شما حرام شده. از خداوندى كه به نزد او گرد آورده مى‌شويد بترسيد.
صید دریا و طعام آن برای شما و کاروانیان حلال است؛ تا (در حال احرام) از آن بهرهمند شوید؛ ولی مادام که محرم هستید، شکار صحرا برای شما حرام است؛ و از (نافرمانی) خدایی که به سوی او محشور می‌شوید، بترسید!
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
سياره: جماعت مسافر (قافله)، سير: راه رفتن. سياره مؤنث سيار، به معنى گروه مسافر (قافله) نيز آيد. در اينجا مراد قافله و كاروان است.
بر: خشكى (قاموس قرآن).
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ ما دُمْتُمْ حُرُماً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ «96»
(البتّه) شكار دريا و خوراك آن براى شما حلال شد و توشه‌اى براى شما و كاروانيان است، ولى تا وقتى مُحرم هستيد، صيد صحرايى بر شما حرام است. و از خداوندى كه به سوى او محشور مى‌شويد، پروا كنيد.
نکته ها
تفسير مجمع‌البيان وبرخى تفاسير ديگر و كتب فقهى، از اين آيه استفاده كرده‌اند كه در حال احرام، صيد حيوانات دريايى و مصرف آن حلال است، امّا حيوانات صحرايى، شكار و مصرفشان حرام است.
البتّه مراد از حيوان دريايى، آبزيان و حيواناتى است كه در آب زندگى مى‌كنند، گرچه در رودخانه باشد.
امام صادق عليه السلام درباره‌ى «وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ» فرمودند: «مقصود ماهى نمك‌زده‌اى است كه مى‌خورند». «1» (كه براى مدّت طولانى و در سفرها به وسيله‌ى نمك زدن مانع فاسد شدن آن مى‌شدند.)
پیام ها
1- براى افراد محرم، همه‌ى راه‌ها بسته نيست. (خداوند در كنار منع شكار صحرايى، شكار دريايى را جايز دانسته است.) أُحِلَ ... حُرِّمَ
2- شكار آنگاه حلال است كه براى تغذيه باشد، نه تفريح و لغو. «مَتاعاً لَكُمْ»
3- فرآورده‌هاى دريايى و منافع آن، تنها مخصوص ساحل‌نشينان نيست. «مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ»
4- ساحل نشينان، در بهره‌گيرى از دريا اولويّت دارند. «لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ» (كلمه‌ى
«1». كافى، ج 4، ص 392.
جلد 2 - صفحه 376
«لَكُمْ» قبل از كلمه‌ى «لِلسَّيَّارَةِ» آمده است)
5- صيد حيوانات صحرايى يا خوردن آن در حال احرام، بى‌تقوايى است. «حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ ما دُمْتُمْ حُرُماً وَ اتَّقُوا اللَّهَ»
6- به متخلّفان بايد هشدار داد. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»
7- ايمان به قيامت و محاسبه‌ى اعمال، عامل بازدارنده‌ى از گناه است. «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ ما دُمْتُمْ حُرُماً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (96)
بعد بيان صيد دريا و گرفتن و خوردن آن را فرمايد:
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ: حلال كرده شد براى شما شكار دريا يعنى حيوانى كه در غير آب زندگانى ننمايد خواه محل باشيد يا محرم و جميع آبها از چشمه و چاه در اين داخل است. وَ طَعامُهُ: و نيز حلال است بر شما طعام حيوان دريا (مراد ماهى شور است) مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ: صيد بحر، و طعام آن بر شما حلال است جهت تمتع و بهرهمند ساختن شما و كاروان كه قديد (آبگوشت) ساخته توشه سازند. وَ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ: و حرام كرده شده بر شما شكار صحرا و آن هر حيوانى است كه در خشكى تخم نهد و بال و پر آورد، اگرچه در بعض اوقات در آب زندگانى كند و اين حرمت ثابت است. ما دُمْتُمْ حُرُماً:
مادامى كه محرم باشيد. وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ: و بترسيد از خدائى كه بسوى او جمع كرده خواهيد شد بعد از موت.
توضيح- بدانكه خلافى نيست در آنكه محرم، آنچه صيد كند حرام است بر او و بر غير او از محرم ديگر. و اما آنچه محل صيد كرده باشد نزد خاصه نيز بر محرم حرام است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أُحِلَّ لَكُمْ صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَيْكُمْ صَيْدُ الْبَرِّ ما دُمْتُمْ حُرُماً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ (96)
ترجمه
حلال شد براى شما شكار دريا و خوراك آن تا مورد انتفاع باشد براى شما و براى قافله و حرام شد بر شما شكار بيابان ماداميكه باشيد احرام داران و بترسيد از خدائى كه بسوى او محشور ميشويد.
تفسير
خداوند پس از تحريم صيد صحرائى در آيه سابقه تحليل فرمود صيد دريائى را و آن هر حيوانى است كه تخم و جوجه در آب ميگذارد اگر چه در خشكى زيست كند و عكس آن حيوان صحرائى است كه در خشكى تخم و جوجه ميگذارد اگر چه در نيزار و مردابها زيست كند چنانچه از حضرت صادق (ع) روايت شده است و فرق نيست در حليت ميان محرم و محلّ چنانچه فرق است در حرمت ميان آندو و حلّ و حرم و چون ظاهر صيد شكار كردن بود خداوند تصريح فرمود در اين آيه بحليت خوردن گوشت شكار دريائى و حرمت خوردن گوشت شكار صحرائى از حيواناتى كه قبل از احرام حليت گوشت آنها معلوم شده بود كه از حيوانات دريائى منحصر در ماهى فلس دار است و چون نتيجه حليت را بيان فرمود كه براى آنستكه از خوردن تازه آن و بردن خشك نمكين كه مراد از طعام است براى توشه راه مسلمانان و قافله اسلامى بهرهمند شوند معلوم شد كه شكار در اينجا اعمّ از شكار نمودن و خوردن است و باين جهت تكرار فرمود حرمت شكار صحرائى را در حال احرام تا معلوم شود بر اهل نظر كه آنهم اعم است از
جلد 2 صفحه 275
كشتن و زدن و خوردن و بردن و خريدن و فروختن و اعانت نمودن و اشاره كردن و هر گونه تصرفات در آن و بازگشت همه بخداوند است پس او است سزاوار بتقوى و ترس نه غير او ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أُحِلَّ لَكُم صَيدُ البَحرِ وَ طَعامُهُ مَتاعاً لَكُم وَ لِلسَّيّارَةِ وَ حُرِّمَ عَلَيكُم صَيدُ البَرِّ ما دُمتُم حُرُماً وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذِي إِلَيه‌ِ تُحشَرُونَ (96)
حلال شد بر شما صيد دريايي طعام شما باشد و محل استفاده شما و براي سياره که مسافرين باشند و حرام شد بر شما صيد صحرايي مادامي که محرم هستيد و از مخالفت خدا پرهيز كنيد آن خدايي که بازگشت شما بسوي او است.
أُحِلَّ لَكُم صَيدُ البَحرِ براي محرم صيد دريايي حلال شده و مراد صيد آبي است و لو صدق بحر نكند و آن حيوانيست که در آب تخم ميگذارد و در آب تعيش ميكند مثل ماهي و اما حيواناتي که در خاك تخم ميكنند و در آب تعيش
جلد 6 - صفحه 474
دارند آنها بري هستند و صيد آنها بر محرم حرام است (و طعامه) محرم همين نحوي که صيد بري بر او حرام است خوردن صيد هم حرام است و لو ديگري صيد كرده باشد ولي صيد آبي هم صيدش حلال است و هم خوردنش جايز است.
مَتاعاً لَكُم ساير انتفاعات هم مانعي ندارد مثل بيع و صلح و ساير انتقالات و بنا بر مذهب شيعه در صيد دريايي معتبر است که زنده او را صيد كنند اگر مرده‌اي را صيد كند خوردن آن حرام است و للسيّارة حليه صيد آبي براي مقيم و مسافر حلال است.
وَ حُرِّمَ عَلَيكُم صَيدُ البَرِّ صيد بري حرام است و خوردن آن هم حرام است چه ديگري صيد كند بر شخص محرم حرام است چه محرم صيد كند بر غير محرم هم اكل آن حرام است بلكه اصلا محرم مالك نميشود و واجب است او را رها كند ما دُمتُم حُرُماً ولي اگر محل شد در صورتي که صيد داخل حرم نباشد ديگر مانعي ندارد.
وَ اتَّقُوا اللّهَ تقوي از هر معصيتي بايد داشته باشد الَّذِي إِلَيه‌ِ تُحشَرُونَ که بازگشت تمام در قيامت بسوي او است و البته مورد سؤال و مؤاخذه و پاداش عمل خود خواهند بود ان خيرا فخير و ان شرا فشر.
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 96)
در این آیه پیرامون صیدهای دریا سخن به میان آورده، می گوید:
«صید دریا و طعام آن برای شما (در حال احرام) حلال است» (أُحِلَّ لَکم صَیدُ البَحرِ وَ طَعامُهُ).
منظور از «طعام» همان خوراکی است که از ماهیان صید شده ترتیب داده می شود، زیرا آیه می خواهد دو چیز را مجاز کند نخست صید کردن و دیگر خوردن غذای صید شده.
سپس به فلسفه این حکم اشاره کرده می گوید: «این به خاطر این است که شما و مسافران بتوانید بهره ببرید» (مَتاعاً لَکم وَ لِلسَّیارَةِ).
یعنی به خاطر این که در حال احرام برای تغذیه به زحمت نیفتید و بتوانید از یک نوع صید بهرهمند شوید، این اجازه در مورد صید دریا به شما داده شده است.
بار دیگر به عنوان تأکید به حکم سابق بازگشته، می گوید: «مادام که در حال احرام هستید صیدهای صحرایی بر شما حرام است» (وَ حُرِّمَ عَلَیکم صَیدُ البَرِّ ما دُمتُم حُرُماً).
و در پایان آیه برای تأکید تمام احکامی که ذکر شد می فرماید: «از خداوندی که در قیامت در پیشگاه او محشور خواهید شد بپرهیزید» و با فرمان او مخالفت ننمایید (وَ اتَّقُوا اللّهَ الَّذِی إِلَیهِ تُحشَرُونَ).
فلسفه تحریم صید در حال احرام
میدانیم، حجّ و عمره از عباداتی است که انسان را از جهان ماده جدا کرده و در محیطی مملو از معنویت فرو می برد. تعینات زندگی مادی، جنگ و جدالها، خصومتها، هوسهای جنسی، لذات مادی، در مراسم حجّ و عمره بکلی کنار می روند و انسان به یک نوع ریاضت مشروع الهی دست می زند، و به نظر می رسد که تحریم صید در حال احرام نیز به همین منظور است.
از این گذشته اگر صید کردن برای زوّار خانه خدا کار مشروعی بود، با توجه به این همه رفت و آمدی که هر سال در این سرزمینهای مقدس می شود، نسل بسیاری از حیوانات در آن منطقه که به حکم خشکی و کمآبی، حیواناتش نیز کم است، برچیده می شد، مخصوصا با توجه به این که در غیر حال احرام نیز صید حرام، و همچنین کندن درختان و گیاهان آن ممنوع است، روشن می شود که این دستور ارتباط نزدیکی با مسأله حفظ محیط زیست و نگهداری گیاهان و حیوانات آن منطقه از فنا و نابودی دارد.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم