آیه 76 سوره مائده

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (76)

بعد از آن در احتجاج افزوده مى‌فرمايد:

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ‌: بگو اى پيغمبر نصارى را بر سبيل انكار، آيا عبادت مى‌كنيد غير خدا را. ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً: آن را كه بذاته مالك نيست براى شما نه ضرر و نه نفع را، يعنى عيسى عليه السّلام تصرف آن نداشت كه به خودى خود ضررى و نفعى از بلا و عنا به شما رساند، بلكه آن به تمكين حق تعالى و اعطاى قدرت است به او، و هر گاه او بنفسه مالك چيزى نباشد كه خدا به بنده مى‌رساند از محنت و نعمت و صحت و نقمت، پس چگونه رتبه الوهيت داشته باشد. وَ اللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ‌: و ذات اقدس الهى، معبود به حق اوست، شنوا به اقوال باطله شما، دانا به عقايد فاسده شما. پس شما را بر وفق آن جزا و سزا خواهد داد.

برهان- شخص عاقل به اندك تفكر و تعقل در موجودات عالم آفاق و انفس، هر آينه دريابد كه هيچيك قابل پرستش و ستايش نباشند جز خالق و صانع آنها، و الوهيت، خاصه ذات ذو الجلال اوست. چنانچه حضرت صادق عليه السّلام به مفضّل فرمايد:

اول عبرتها و دليلها بر صانع عالم- تعالى شأنه- تهيه و نظام اين عالم و تأليف اجزاى آن است بر وجه كمال؛ زيرا كه اگر تأمل كنى در اين عالم به فكر، و تميز كنى به عقل خود، خواهى يافت اين عالم را مانند خانه بنا شده و هر چه بندگان را به آن احتياج است در آن مهيا شده، پس آسمان رفيع مانند

تفسير اثنا عشرى، ج‌3، ص: 152

سقف اين خانه، و زمين وسيع ماند بساطى است گسترده، و ستارگان كه به حسن انتظام چيده‌اند مانند چراغها بر اين طاق مقرنس‌ «1» آويخته، و جواهر كه در جبال مخزون است مانند ذخيره‌ها براى انسان مهيا ساخته، و هر شيئى براى مصلحتى مقرّر، و انسان به منزله كسى است كه اين خانه را به او بخشيده‌اند و آنچه را در آنست به او وا گذاشته‌اند و انواع نباتات به جهت منافع او مهيا، و اقسام حيوانات بسبب نفع او آفريده. پس انتظام اين امور و اتّساق احوال، دليل واضح است بر مخلوقيت عالم به تقدير حكمت و مصلحت، و خالق همه يكى است كه اين اصناف مخلوقات را از الفت بهم داده، و بعضى را به بعضى مربوط ساخته. جلّ جلاله. «2»

قُلْ أَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا نَفْعاً وَ اللَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (76)

ترجمه‌

بگو آيا ميپرستيد از غير خدا چيزيرا كه مالك نميباشد از براى شما زيانى و نه سودى را و خدا او است شنواى دانا.

بيان‌

گفته‌اند اشاره است بآنكه حضرت عيسى (ع) از پيش خود كارى نميكرد هر چه مى‌كرد از احياء اموات و شفاء امراض بحول و قوه الهى بود حتى شفاعت و نفرين انبياء هم بدون اذن و اراده الهى مؤثر نيست ..

قُل‌ أَ تَعبُدُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ ما لا يَملِك‌ُ لَكُم‌ ضَرًّا وَ لا نَفعاً وَ اللّه‌ُ هُوَ السَّمِيع‌ُ العَلِيم‌ُ (76)

بفرما باين‌ نصاري‌ آيا عبادت‌ ميكنيد ‌از‌ ‌غير‌ ‌خدا‌ چيزي‌ ‌را‌ ‌که‌ مالك‌ نيست‌ ‌براي‌ ‌شما‌ ضرر و نفعي‌ ‌را‌ و خداوند ميشنود كلام‌ ‌شما‌ ‌را‌ و ميداند افعال‌ و كردار ‌شما‌ ‌را‌ قُل‌ أَ تَعبُدُون‌َ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ اطاعت‌ و عبادت‌ كسي‌ ‌را‌ بايد كرد ‌که‌ تمام‌ احتياجات‌ بنده‌ ‌را‌ بتواند بنحو اتم‌ اكمل‌ موافق‌ حكمت‌ و مصلحت‌ رفع‌ كند و ‌آن‌ فقط قادر متعال‌ حكيم‌ ‌علي‌ الاطلاق‌، عالم‌ بجميع‌ خصوصيات‌ باطنيه‌ و ظاهريه‌، ذات‌ مقدس‌ پروردگار ‌است‌ نه‌ ‌غير‌ ‌آن‌ ما لا يَملِك‌ُ چيزي‌ و كسي‌ ‌که‌ مالك‌ هيچگونه‌ امري‌ نيست‌ نه‌ ‌از‌ ‌خود‌ و نه‌ ‌غير‌ ‌خود‌ لَكُم‌ ضَرًّا وَ لا نَفعاً بلكه‌ ‌خود‌ ‌هم‌ سر ‌تا‌ پا محتاج‌ ‌است‌ وَ اللّه‌ُ هُوَ السَّمِيع‌ُ العَلِيم‌ُ

(آیه‌ 76)

در این آیه برای تکمیل استدلال گذشته می گوید: شما می دانید که مسیح خود سر تا پا نیازهای بشری داشت و مالک سود و زیان خویش هم نبود تا چه رسد به این که مالک سود و زیان شما باشد «بگو: آیا چیزی را پرستش می کنید که نه مالک زیان شماست، و نه مالک سود شما» (قُل أَ تَعبُدُونَ مِن دُونِ اللّهِ ما لا یملِکُ لَکم ضَرًّا وَ لا نَفعاً).

و به همین دلیل بارها در دست دشمنان گرفتار شد و یا دوستانش گرفتار شدند و اگر لطف خدا شامل حال او نبود هیچ گامی نمی توانست بردارد.

و در پایان به آنها اخطار می کند که گمان نکنید خداوند سخنان ناروای شما را نمی شنود و یا از درون شما آگاه نیست «خداوند هم شنواست و هم دانا» (وَ اللّهُ هُوَ السَّمِیعُ العَلِیمُ).