آیه 63 سوره انعام
| <<62 | آیه 63 سوره انعام | 64>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
بگو: آن کیست که شما را از تاریکیهای بیابان و دریا نجات می‌دهد گاهی که او را به تضرع و زاری و از باطن قلب می‌خوانید که اگر ما را از این مهلکه نجات داد پیوسته شکرگزار او خواهیم بود؟
بگو: چه کسی شما را از تاریکی هایِ خشکی و دریا نجات می دهد؟ در حالی که او را [برای نجات خود] از روی فروتنی و زاری و مخفیانه به کمک می طلبید؛ [و می گویید] که اگر ما را از این [تنگناها و مهلکه ها] نجات دهد، بی تردید از سپاس گزاران خواهیم بود.
بگو: «چه كسى شما را از تاريكيهاى خشكى و دريا مى‌رهاند؟ در حالى كه او را به زارى و در نهان مى‌خوانيد: كه اگر ما را از اين [مهلكه] برهاند، البته از سپاسگزاران خواهيم بود.»
بگو: چه كسى شما را از وحشتهاى خشكى و دريا مى‌رهاند؟ او را به زارى و در نهان مى‌خوانيد كه اگر از اين مهلكه ما را برهاند، ما نيز از سپاسگزاران خواهيم بود.
بگو: «چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا رهایی می‌بخشد؟ در حالی که او را با حالت تضرع (و آشکارا) و در پنهانی می‌خوانید؛ (و می‌گویید:) اگر از این (خطرات و ظلمتها) ما را رهایی می‌بخشد، از شکرگزاران خواهیم بود.»
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
خفية: خفاء و خفيه: پنهانى.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ «63»
بگو: چه كسى شمارا از تاريكى‌هاى خشكى و دريا (به هنگام درماندگى) نجات مى‌دهد؟ وقتى كه او را آشكارا و پنهان مى‌خوانيد (و مى‌گوييد:) اگر خداوند از اين ظلمت ما را رهايى دهد، از شكرگزاران خواهيم بود.
قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ «64»
بگو: خداوند شما را از اين ظلمتها و از هر ناگوارى ديگر نجات مى‌دهد، باز شما (به جاى سپاس)، شرك مى‌ورزيد.
نکته ها
كلمه‌ى «تَضرُّع» به معناى دعاى آشكار و كلمه‌ى «خُفْيَةً» به معناى دعاى پنهان است.
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: بهترين دعا، دعاى با صداى آهسته و خُفيه است و از جمعى كه با صداى بلند دعا مى‌خواندند، انتقاد كرد و فرمود: خداوند شنوا و نزديك است. «1»
در آيه‌ى 12 سوره‌ى يونس نيز آمده است: انسان هنگام خطر، به ياد خدا مى‌افتد و او را مى‌خواند، امّا «فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ» همين كه مشكلش حل شد، سرش را پايين انداخته و مى‌رود، گويا ما را اصلًا صدا نزده است.
شدايد براى انسان، چهار حالت به وجود مى‌آورد: احساس نياز، تضرّع، اخلاص و التزام به شكرگزارى. آرى، شدايد و سختى‌ها و قطع شدن اسباب مادّى، روح خداجويى را شكوفا مى‌كند و انسان در مشكلات، دست خدا را مى‌بيند.
«1». تفسير نورالثقلين.
جلد 2 - صفحه 480
پیام ها
1- يكى از شيوه‌هاى تبليغ و موعظه، سؤال از وجدان مردم است. «مَنْ يُنَجِّيكُمْ»
2- يادآورى و توجّه‌دادن انسان به خلوص، از بهترين روشهاى خداشناسى است. «تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً»
3- انسان در سختى‌ها و شدايد، دست از كفر و شرك برداشته و موحّد مى‌شود. «تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً»
4- انسان مشرك به تعهّدات خود در برابر خدا بى‌وفاست. «ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ»
5- از بدترين انواع ناسپاسى انسان، شرك است. لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ... ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ
6- راحتى و احساس رهايى و بى‌نيازى، زمينه‌ى غفلت از خدا و شرك به اوست. «قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ (63)
«1» مجمع البيان ج 2 ص 313.
«2» بحار الانوار، جلد 7، صفحه 126، حديث 3.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 295
باز رجوع به احتجاج كفار نموده، مى‌فرمايد:
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ: بگو اى پيغمبر، كه نجات مى‌دهد شما را از تاريكيهاى بيابان، يعنى ظلمت ليل و ظلمت غيم و ظلمت غبار. و ايضا از ظلمتهاى دريا يعنى تيرگى شب و سحاب و بخار. و اصح آنست كه مراد از ظلمات بر و بحر شدائد و اهوال آن است، چنانكه ابن عباس گفته: پس لفظ مستعار باشد براى شدت جهت اشتراك هر دو در هول و ابطال ابصار و يا ظلمات كنايه است است از خسف در بر و غرق در بحر. ملخص معنى آنكه: كيست نجات دهد شما را از سختيهاى بيابان و دريا تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً: در حالتى كه مى‌خوانيد ناجى خود را به حالت آشكار و پنهان. مراد آن كه به ظاهر و باطن به لسان و جنان او را مى‌خوانيد تا آن شدائد و اهوال را از شما زائل گرداند لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ: مى‌گويند اگر نجات دهد خدا ما را از اين شدت و محنت و تعب لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ: هر آينه باشيم از شكر گويندگان بر نعمت نجات.
تنبيه- آيه اشعار دارد بر آنكه سنت است تضرع و اخفاء در دعا.
مجمع البيان «1»- قال خير الدّعاء الخفىّ و خير الرّزق ما يكفى. و مرّ صلى اللّه عليه و آله بقوم رفعوا أصواتهم بالدّعاء فقال انّكم لا تدعون اصمّ و لا غائبا و انّما تدعون سميعا قريبا. مروى است از پيغمبر صلى اللّه عليه و آله فرمود: بهترين دعا اخفا، و بهترين روزى به قدر كفاف باشد.
و نيز آن حضرت بر جمعى گذشت كه آواز خود را در دعا بلند كرده بودند فرمود: بدرستى كه نمى‌خوانيد شخص ناشنوا و غايبى را، بلكه مى‌خوانيد شخص شنونده و نزديك را. و تأكيد در دعا بسيار شده.
1- قال رسول اللّه صلى اللّه عليه و آله: الدّعاء سلاح المؤمن. «2» 2- انّ اللّه يحبّ الملحّين فى الدّعاء «3».
«1» مجمع البيان ج 2 ص 314.
«2» اصول كافى، جلد 2، كتاب الدعاء، صفحه 468، حديث اوّل.
«3» بحار الانوار، جلد 93، صفحه 300، حديث 37.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 296
3- قال امير المؤمنين عليه السّلام تقدّموا بالدّعاء قبل نزول البلاء. «1» فرمود رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله دعا اسباب حرب مؤمن است. و فرمود بدرستى كه خداوند دوست دارد اصراركنندگان در دعا را. و امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: مقدم شويد در دعا قبل از نزول بلاء.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ (63)
ترجمه
بگو كيست كه نجات ميدهد شما را از تاريكيهاى بيابان و دريا ميخوانيدش بزارى و نهانى كه اگر برهاند ما را از اين هر آينه ميباشيم البته از شكرگزاران.
تفسير
مراد از ظلمات شدائد است چون سختيها و تاريكيها در هول و وحشت شركت دارند و در اين قبيل مواقع دنيا در نظر تيره و تار ميشود و حالت تضرع و زارى براى انسان ظاهرا و باطنا روى ميدهد و خدايرا بزبان و قلب ميخوانند و مى‌گويند كه اگر نجات دهى ما را بعد از اين پيرامون گناه نمى‌گرديم ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل مَن يُنَجِّيكُم مِن ظُلُماتِ البَرِّ وَ البَحرِ تَدعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفيَةً لَئِن أَنجانا مِن هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشّاكِرِين‌َ (63)
بفرما اي پيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم باين مشركين كيست که شما را نجات دهد از تاريكيهاي بيابانها و درياها که او را ميخوانيد در موقع گرفتاري که اگر ما را از اينکه گرفتاري نجات دهي هم بزبان تضرع و التماس ميكنيم هم بقلب توجه ميكنيم هراينه البته ما از شكرگزاران ميشويم.
قُل مَن يُنَجِّيكُم خداوند عالم آن بآن حفظ بندگان را ميكند در كليه بليات و آفات که اگر آني حفظ او نباشد همه هلاك ميشوند لكن بندگان بالاخص مشركين از اينکه غافل هستند لكن موقعي که مضطر شدند مثل اينكه در دريا غرق شدند يا زير هوار رفتند يا در آتش افتادند غريزه باطنيه قهرا آنها را متوجه ميكند بخداوند و از او نجات مي‌طلبند و با او عهد و ميثاق مي‌بندند که اگر نجات يافتند اطاعت كنند و ايمان آورند لذا ميفرمايد مِن ظُلُماتِ البَرِّ وَ البَحرِ بعضي گفتند مراد ظلمت شب است که در بيابان بخصوص در حال ابر و بارش انسان گرفتار شود يا در امواج دريا چنانچه حافظ ميگويد:
شب تاريك و بيم موج و گردابي چنين حاصل
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 63)
نوری که در تاریکی می درخشد
بار دیگر قرآن دست مشرکان را گرفته و به درون فطرتشان می برد و در آن مخفیگاه اسرار آمیز نور توحید و یکتا پرستی را به آنها نشان می دهد و به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله دستور می دهد به آنها «بگو: چه کسی شما را از تاریکیهای برّ و بحر رهایی می بخشد»؟ (قُل مَن ینَجِّیکم مِن ظُلُماتِ البَرِّ وَ البَحرِ).
ظلمت و تاریکی گاهی جنبه حسی دارد و گاهی جنبه معنوی: ظلمت حسی آن است که نور بکلی قطع شود یا آن چنان ضعیف شود که انسان جایی را نبیند یا به زحمت ببیند، و ظلمت معنوی همان مشکلات، گرفتاریها و پریشانیها و آلودگیهایی است که عاقبت آنها تاریک و ناپیداست.
اگر این تاریکی با حوادث وحشتناکی آمیخته شود و مثلا انسان در یک سفر دریایی «شب تاریک و بیم موج و گردابی حائل» محاصره شود وحشت آن به درجات بیش از مشکلاتی است که به هنگام روز پدید می آید. در چنین لحظاتی است که انسان همه چیز را به دست فراموشی می سپارد و جز خودش و نور تابناکی که در اعماق جانش می درخشد و او را بسوی مبدئی می خواند که تنها اوست که می تواند چنان مشکلاتی را حل کند، از یاد می برد.
این گونه حالات دریچه هایی هستند به جهان توحید و خداشناسی.
لذا در جمله بعد می گوید: «در چنین حالی شما از لطف بی پایان او استمداد می کنید گاهی آشکارا و با تضرّع و خضوع و گاهی پنهانی و در درون دل و جان، او را می خوانید» (تَدعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفیةً).
«و در چنین حالی فورا با آن مبدء بزرگ عهد و پیمان می بندید که اگر ما را از کام خطر برهاند بطور قطع، شکر نعمتهای او را انجام خواهیم داد، و جز به او دل نخواهیم بست» (لَئِن أَنجانا مِن هذِهِ لَنَکونَنَّ مِنَ الشّاکرِینَ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم