آیه 57 سوره توبه

از دانشنامه‌ی اسلامی

لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغَارَاتٍ أَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا إِلَيْهِ وَهُمْ يَجْمَحُونَ

[9–57] (مشاهده آیه در سوره)


<<56 آیه 57 سوره توبه 58>>
سوره :سوره توبه (9)
جزء :10
نزول :مدینه

ترتیل

ترجمه (مکارم شیرازی)

ترجمه های فارسی

اگر پناهگاهی یا سنگری در مغار کوهها یا هر گریزگاهی دیگر بیابند (که از تسلط مسلمانان ایمن باشند) البته بدان جا با کمال تعجیل می‌گریزند.

اگر پناهگاهی یا غارهایی یا گریزگاهی می یافتند، شتابان به سوی آنها روی می آوردند.

اگر پناهگاه يا غارها يا سوراخى [براى فرار] مى‌يافتند، شتابزده به سوى آن روى مى‌آوردند.

اگر پناهگاه يا غار يا نهانگاهى مى‌يافتند، شتابان بدان جا روى مى‌آوردند.

اگر پناهگاه یا غارها یا راهی در زیر زمین بیابند، بسوی آن حرکت می‌کنند، و با سرعت و شتاب فرار می‌کنند.

ترجمه های انگلیسی(English translations)

If they could find a refuge, or a hideout, or a hole [to creep into], they would turn to it in frantic haste.

If they could find a refuge or cave or a place to enter into, they would certainly have turned thereto, running away in all haste.

Had they but found a refuge, or caverns, or a place to enter, they surely had resorted thither swift as runaways.

If they could find a place to flee to, or caves, or a place of concealment, they would turn straightaway thereto, with an obstinate rush.

معانی کلمات آیه

ملجأ: لجأ: پناه بردن. ملجأ: پناهگاه.

مغارات: غور: فرو رفتن. مغار و مغاره: غار. جمع آن، مغارات و مغاور است. «مغارات»: غارها و نهانگاهها.

مدخلا: دخول: داخل شدن. ادخال از باب افتعال به معنى داخل شدن به زور و تلاش است. «مدخل»: راه فرار كه انسان به آن داخل شده و فرار مى‏ كند.

يجمحون: جمح: تند رفتنى كه چيزى رونده را باز ندارد. اصل آن در اسب سركش است. «يجمحون»: به شتاب مى‏ روند.

تفسیر آیه

تفسیر نور (محسن قرائتی)


لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا إِلَيْهِ وَ هُمْ يَجْمَحُونَ «57»

اگر (منافقان) پناهگاه يا غارها يا گريزگاهى بيابند، البتّه شتابان به آن روى مى‌آورند.

نکته ها

«مَلْجَأً»، پناهگاه است و «مَغاراتٍ»، جمع «مَغارة» به معناى غار. «مُدْخَلَ» راه پنهان و نقب گونه‌ى زيرزمينى است. «يَجْمَحُونَ» از «جماح» به معناى حركت شتابانى است كه نتوان جلوى آن را گرفت، و به اسب چموش، «جموح» مى‌گويند.

منافقان، يا از ترس، اظهار ايمان مى‌كنند، يا از روى طمع به مال و مقام. اين آيه گروه اوّل را مى‌گويد. «1»

پیام ها

1- منافق، هراسان و در پى فرصت است تا از وضع موجود بگريزد. لَوْ يَجِدُونَ‌ ...

2- محيط جامعه‌ى اسلامى براى منافقان، قابل تحمّل نيست. لَوْ يَجِدُونَ‌ ... (زندگى منافقان آوارگى است و با مسلمانان زندگى اضطرارى دارند)

3- رنج واضطراب منافقان در جامعه‌ى اسلامى، با وجود داشتن مال و فرزند، نمونه‌اى از عذاب دنيوى آنان است. در دو آيه قبل فرمود: «يُرِيدُ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الْحَياةِ الدُّنْيا» و در اين آيه مى‌فرمايد: «لَوْ يَجِدُونَ»

4- منافقان در جنگ و گريزشان با مؤمنان، تيز و چابك‌اند. «يَجْمَحُونَ»


«1». تفسير اطيب‌البيان.

تفسير نور(10جلدى)، ج‌3، ص: 442

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)



لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَيْهِ وَ هُمْ يَجْمَحُونَ (57)

لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً: اگر بيابند اين منافقين پناهى كه بدان الجاء توان نمود از قلعه يا قله كوهى يا جزيره‌اى. أَوْ مَغاراتٍ‌: يا غارها در كوهها يا سرداب‌ها.

أَوْ مُدَّخَلًا: يا سوراخى كه در آنجا مخفى شوند با اينكه اين مكان‌هاى ثلاثه شر الامكنه است. لَوَلَّوْا إِلَيْهِ‌: هر آينه روى بدان كنند از ترس شما يا اعراض كنند از شما بدان مكان رفته. وَ هُمْ يَجْمَحُونَ‌: در حالتى كه ايشان سرعت كنند و شتاب نمايند در رفتن به سرعتى كه به منع كسى باز نگردند مانند اسب سركش. حاصل آيه شريفه آنكه: منافقان اگر جائى مى‌دانستند كه به سبب پناه به آن از ترس شما در امان بودند، هر آينه به شتاب تمام از شما معرض و به آن مكان مقبل مى‌شدند.


تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)


وَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْكُمْ وَ ما هُمْ مِنْكُمْ وَ لكِنَّهُمْ قَوْمٌ يَفْرَقُونَ (56) لَوْ يَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلاً لَوَلَّوْا إِلَيْهِ وَ هُمْ يَجْمَحُونَ (57)

ترجمه‌

و سوگند ميخورند بخدا كه آنها هر آينه از شمايند با آنكه آنان نيستند از شما ولى آنها گروهى هستند كه ميترسند

اگر بيابند پناهى يا غارهائى يا سوراخ جانورى را هر آينه برميگردند بسوى آن با آنكه آنها مى‌شتابند.

تفسير

بيان حال منافقان است كه ظاهرا قسم ميخورند بخدا كه ما هم مانند شما مسلمان و معتقديم بخدا و پيغمبر (ص) ولى دروغ ميگويند ايمان آنها از ترس است كه مبادا شما با آنها معامله كفار حربى را بنمائيد و بقدرى باطنا از اسلام منزجرند كه اگر ملاذ و ملجاء و حصنى پيدا كنند براى خودشان يا بتوانند در غارهائى بروند و زندگى كنند يا سوراخ جانورى بيابند كه قابل زيستن در آن باشد فورا از شما اعراض ميكنند و بآن جهت اقبال مينمايند و بشتاب مانند اسب سركش از دست شما فرار ميكنند.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)


لَو يَجِدُون‌َ مَلجَأً أَو مَغارات‌ٍ أَو مُدَّخَلاً لَوَلَّوا إِلَيه‌ِ وَ هُم‌ يَجمَحُون‌َ (57)

‌اگر‌ پيدا كنند پناهگاهي‌ ‌ يا ‌ مغازه‌هاي‌ كوه‌ها ‌ يا ‌ طريقي‌ ‌که‌ ‌از‌ مؤمنين‌ محفوظ شوند ‌هر‌ آينه‌ بآنجا توجه‌ ميكنند و ‌با‌ كمال‌ سرعت‌ ميروند ‌که‌ دسترس‌ مسلمين‌ نباشد لَو يَجِدُون‌َ مَلجَأً ملجأ ‌آنها‌ ملحق‌ شدن‌ بمشركين‌ و كفار ‌است‌ ‌که‌ ديگر مسلمين‌ دست‌ بآنها نيابند. و تعبير بلو امتناعيه‌ اشاره‌ باينست‌ ‌که‌ همچه‌ قدرتي‌ ندارند و بالاخره‌ ‌از‌ تحت‌ قدرت‌ مسلمين‌ نميتوانند خارج‌ شوند و همين‌ ‌که‌ كفر و نفاق‌ و شرك‌ ‌آنها‌ ظاهر شد محكوم‌ بقتل‌ هستند بمقتضاي‌ ‌قوله‌ ‌تعالي‌ فَاقتُلُوا المُشرِكِين‌َ حَيث‌ُ وَجَدتُمُوهُم‌ توبه‌ ‌آيه‌ 5، و ‌براي‌ حفظ جان‌ و مال‌ ‌خود‌ طريقي‌ بهتر ‌از‌ دخول‌ ‌در‌ مسلمين‌ و اظهار اسلام‌ نيست‌ ‌که‌ چهار صباح‌ مدت‌ حيات‌ و زندگاني‌ محفوظ

جلد 8 - صفحه 244

بمانند و ‌پس‌ ‌از‌ مردن‌ بدرك‌ اسفل‌ نار منتقل‌ شوند ‌او‌ مغارات‌ جمع‌ مغاره‌ ‌است‌ ‌که‌ اطلاق‌ ‌بر‌ غار ميشود ‌که‌ ‌در‌ دل‌ كوه‌ها ظاهر ميشود و منزلگاه‌ جانوران‌ ‌است‌ اينهم‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ نتيجه‌ بخش‌ نيست‌ زيرا ‌آن‌ خدايي‌ ‌که‌ خبر ‌از‌ نفاق‌ ‌آنها‌ ميدهد جايگاه‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌هم‌ مطلع‌ ‌است‌ و بمسلمين‌ خبر ميدهد ميروند و ‌آنها‌ ‌را‌ بقتل‌ ميرسانند ‌او‌ مدّخلا ‌براي‌ ‌اينکه‌ كلمه‌ تفاسيري‌ كردند و مراد محل‌ دخول‌ ‌است‌، و ‌در‌ خبر منسوب‌ بحضرت‌ باقر ‌عليه‌ السّلام‌ تفسير بسرب‌ فرموده‌ و بزبان‌ ساده‌ فرارگاه‌ ‌يعني‌ ‌از‌ ‌هر‌ طريقي‌ ‌که‌ بتوانند فرار كنند ‌از‌ دست‌ مسلمين‌ لَوَلَّوا إِلَيه‌ِ رو بآن‌ طريق‌ ميكنند و ‌خود‌ ‌را‌ نجات‌ ميدهند ‌اينکه‌ ‌هم‌ خيال‌ فاسدي‌ ‌است‌ و مدخول‌ كلمه‌ ‌لو‌ ‌است‌ وَ هُم‌ يَجمَحُون‌َ و ‌آنها‌ ‌با‌ كمال‌ سرعت‌ شتاب‌ ميكنند لكن‌ هيهات‌ هيهات‌ و ‌علي‌ الفرض‌ ‌که‌ نجات‌ يافتند كجا ‌از‌ عذاب‌ الهي‌ فرداي‌ قيامت‌ فرار ميكنند يَقُول‌ُ الإِنسان‌ُ يَومَئِذٍ أَين‌َ المَفَرُّ قيمه‌ ‌آيه‌ 10.

تنبيه‌‌-‌ ‌اينکه‌ آيات‌ ‌در‌ مورد منافقين‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌از‌ ترس‌ جان‌ و مال‌ اظهار اسلام‌ و ايمان‌ كردند، و اما منافقين‌ ‌که‌ بطمع‌ مال‌ و رياست‌ اظهار اسلام‌ و ايمان‌ كردند اينها فرار نميكنند و دشمن‌ داخلي‌ هستند مثل‌ فلان‌ و فلان‌ و فلان‌ و اتباعهم‌ ‌که‌ ‌در‌ ‌آيه‌ ‌بعد‌ اشاره‌ دارد.

برگزیده تفسیر نمونه


]

(آیه 57)- در این آیه شدت بغض و عداوت و نفرت آنها را از مؤمنان در عبارتی کوتاه اما بسیار رسا و گویا منعکس کرده، می‌گوید: «آنها چنان هستند که اگر پناهگاهی (همانند یک دژ محکم) بیابند، یا دسترسی به غارهایی در کوهها داشته باشند، یا بتوانند راهی در زیر زمین پیدا کنند، با سرعت هر چه بیشتر به سوی آن می‌شتابند» تا از شما دور شوند و بتوانند کینه و عدوات خود را آشکار سازند (لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَأً أَوْ مَغاراتٍ أَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا إِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ).

این یکی از رساترین تعبیراتی است که قرآن در باره ترس و وحشت منافقان و یا بغض و نفرت آنان بیان کرده که آنها اگر در کوهها و حتی زیر و روی زمین راه فراری پیدا کنند از ترس یا عداوت از شما دور می‌شوند ولی چون قوم و قبیله و اموال و ثروتی در محیط شما دارند مجبورند دندان بر جگر بگذارند و بمانند!

سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:

تفسیر های فارسی

ترجمه تفسیر المیزان

تفسیر خسروی

تفسیر عاملی

تفسیر جامع

تفسیر های عربی

تفسیر المیزان

تفسیر مجمع البیان

تفسیر نور الثقلین

تفسیر الصافی

تفسیر الکاشف

پانویس

  1. تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی

منابع