آیه 41 سوره یونس

وَ إِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَ لَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ (41)

بعد از آن مخاطبه فرمايد حضرت پيغمبر را:

وَ إِنْ كَذَّبُوكَ‌: پس اگر تكذيب كنند تو را و تصديق ننمايند نبوت تو را اى پيغمبر محترم. فَقُلْ لِي عَمَلِي‌: پس بگو به ايشان اگر من دروغگو باشم در ادعاى خود، و بال عمل من براى من باشد، و براى من است ثواب عمل من از طاعت و ايمان چنانچه راستگو باشم‌ وَ لَكُمْ عَمَلُكُمْ‌: و براى شما است جزا و عقاب عمل شما از كفر و معصيت. حاصل آيه شريفه اختصاص هر يك از افراد مكلفين است به ثمرات و نتايج اعمال خود از خير و شر. أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ‌: شما بيزارى مى‌جوئيد از آنچه من بجا آورم از طاعت و عبادت الهى.

وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ‌: و من بيزار هستم و تبرى جويم از آنچه شما بجا آوريد

ج5، ص 323

از پرستش و ستايش اصنام و ترك طاعت خالق منان. طبرسى (رحمه الله) فرمايد: «1» نزد بعضى اين آيه منسوخ است به آيه قتال و نظير سوره مباركه‌ «قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ» «2» و نزد بعضى منافات نيست بين اين آيه و آيه قتال، زيرا آيه مباركه وعيد است نسبت به مشركين و برائت از جانب حق تعالى به آنان، و لذا تنافى با آيه جهاد ندارد.

وَ إِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَ لَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ (41) وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَ لَوْ كانُوا لا يَعْقِلُونَ (42) وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَ فَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَ لَوْ كانُوا لا يُبْصِرُونَ (43) إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً وَ لكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (44)

ترجمه‌

و اگر تكذيب كردند تو را پس بگو براى من است كردارم و براى‌

جلد 3 صفحه 22

شما است كردارتان شما بيزاريد از آنچه من ميكنم و من بيزارم از آنچه شما ميكنيد

و از آنها كسانى هستند كه گوش ميدارند بتو آيا پس تو مى‌شنوانى كران را و اگر چه باشند كه تعقّل ننمايند

و از آنها كسى است كه مينگرد بسوى تو آيا پس تو هدايت مينمائى كورانرا و اگر چه باشند كه به ديده بصيرت نبينند

بدرستيكه خداوند ستم نمى‌نمايد مردم را بچيزى ولى مردم بخودشان ستم ميكنند.

تفسير

پس از اصرار كفّار به تكذيب پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آنحضرت مأمور شد باعراض از آنها و واگذاردنشان بحال خودشان چون معلوم شد گوش شنوا و چشم بينا ندارند و نميخواهند بشنوند و بيابند و به بينند و بدانند و با اين قبيل اشخاص هيچ نوع سخن گفتن مفيد نيست فقط بايد از آنها تبرّى نمود تا تكليف قطعى نسبت بآنها معلوم شود لذا بعضى در آيه اوّل فرموده‌اند منسوخ است بآيه قتال و بنظر حقير منافاتى بين دو آيه نيست چون ترك تعرّض دائمى از آيه استفاده نميشود. و در آيات بعد خداوند شرح حال آنها را داده است باين تقريب كه بعضى از آنها در وقتى كه تو قرائت قرآن و بيان احكام و شرائع الهى را مينمائى گوش ميدهند به صوت تو ولى مانند كران كه نميشنوند قبول نميكنند آيا ممكن است مطالب حقّه را به كرانيكه تعقّل هم نميكنند فهماند اينها از اين قبيل ميباشند چون گوش ميدهند نه براى فهميدن بلكه براى استهزاء و ردّ نمودن و بعضى نظر ميكنند و ميبينند معجزات تو را ولى مانند كوران كه نمى‌بينند تصديق به نبوّت تو نمينمايند آيا ممكن است كورانيرا كه ديده بصيرت آنها هم كور باشد هدايت نمود اينها از اين قبيل ميباشند چون طالب بصيرت و بينائى نيستند عناد و لجاج چشم دل آنها را كور كرده علائم نبوّت را در وجود تو مشاهده مينمايند و انكار ميكنند و ميان سحر و معجزه تميز نميدهند و تدبّر و تفكّر در آيات الهى نمينمايند و از منافع آن محروم ميشوند اصرار آنها بكفر و تكذيب، موجب ملالت خاطر تو نشود مسئوليّت قبول آنها بعهده تو نيست نتيجه اعمال آنها بخودشان و اصل و ثمره عمل تو عائد تو ميگردد و اين خود يك نوع تنبيه و توبيخ است خداوند ذره‌اى به احدى ظلم نميكند مردم خودشان ظلم بخود مينمايند كه حاضر براى استماع و تعلّم احكام الهى نميشوند و استعداد فهم و ادراك مطالب حقّه را كه خداوند در وجود آنها بوديعت نهاده است باطل مينمايند در كافى از امام باقر عليه السّلام‌

جلد 3 صفحه 23

نقل نموده كه خداوند حليم عليم همانا غضب ميكند بر كسيكه قبول ننمايد عطاء او را و گمراه ميكند كسى را كه قبول نكند هدايت او را حقير عرض ميكنم گمراه نمودن خداوند بنده را سلب توفيق و واگذاردن عبد است بحال خود كه نتيجه آن گمراهى است.

وَ إِن‌ كَذَّبُوك‌َ فَقُل‌ لِي‌ عَمَلِي‌ وَ لَكُم‌ عَمَلُكُم‌ أَنتُم‌ بَرِيئُون‌َ مِمّا أَعمَل‌ُ وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمّا تَعمَلُون‌َ (41)

و ‌اگر‌ تكذيب‌ ميكنند تو ‌را‌ و ايمان‌ نميآورند ‌پس‌ بآنها بفرما ‌از‌ ‌براي‌ ‌من‌ عمل‌ ‌من‌ ‌است‌ نفع‌ و ضررش‌ متوجه‌ بخود ‌من‌ ميشود و ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ ‌هم‌ عمل‌ ‌شما‌ ‌است‌ نفع‌ و ضررش‌ متوجه‌ بخود ‌شما‌ ‌است‌ نه‌ عمل‌ ‌من‌ نفعي‌ ‌بر‌ ‌شما‌ دارد و نه‌ عمل‌ ‌شما‌ ضرري‌ بمن‌ متوجه‌ ميشود ‌شما‌ بيزاريد ‌از‌ آنچه‌ ‌من‌ عمل‌ ميكنم‌ ‌من‌ ‌هم‌ بيزارم‌ ‌از‌ آنچه‌ ‌شما‌ عمل‌ ميكنيد.

جلد 9 - صفحه 390

‌اينکه‌ ‌آيه‌ نظير سوره‌ كافرون‌ ‌است‌ ‌که‌ ميفرمايد لَكُم‌ دِينُكُم‌ وَ لِي‌َ دِين‌ِ بعضي‌ توهم‌ كردند ‌که‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ منسوخ‌ ‌شده‌ بآيه‌ جهاد لكن‌ توهّم‌ فاسدي‌ ‌است‌ بيزاري‌ جستن‌ ‌از‌ كفار و مشركين‌ منافي‌ ‌با‌ جهاد و دفع‌ و قلع‌ و قمع‌ ‌آنها‌ نيست‌ مريض‌ ‌تا‌ قابل‌ معالجه‌ ‌است‌ بايد معالجه‌ كرد و چون‌ عضوي‌ فاسد شد و ‌از‌ قابليت‌ افتاد بايد قطع‌ كرد ‌که‌ سرايت‌ ببقيه‌ اعضاء نكند ‌اينکه‌ كفار و مشركين‌ ‌تا‌ مادامي‌ ‌که‌ ممكن‌ ‌است‌ هدايت‌ و ارشاد ‌آنها‌ بايد هدايت‌ كرد و چون‌ امكان‌ ندارد بايد ‌آنها‌ ‌را‌ ‌از‌ ‌بين‌ برد ‌که‌ بديگران‌ سرايت‌ نكند فساد ‌آنها‌.

وَ إِن‌ كَذَّبُوك‌َ و ديگر قابل‌ هدايت‌ نيستند فَقُل‌ لِي‌ عَمَلِي‌ ‌من‌ بوظيفه‌ رسالت‌ ‌خود‌ و تبليغ‌ عمل‌ كردم‌ و اجر ‌خود‌ ‌را‌ بردم‌ و عبادت‌ پروردگار ‌خود‌ ‌را‌ ميكنم‌ و ‌شما‌ ‌هم‌ بهمان‌ شرك‌ و كفر و اعمال‌ فاسده‌ مشغول‌ هستيد و نتيجه‌ و وبال‌ و عذاب‌ ‌آنها‌ ‌را‌ خواهيد چشيد.

أَنتُم‌ بَرِيئُون‌َ مِمّا أَعمَل‌ُ ‌از‌ اسلام‌ و دين‌، قرآن‌ و پيغمبر و احكام‌ اسلامي‌ بيزاريد وَ أَنَا بَرِي‌ءٌ مِمّا تَعمَلُون‌َ ‌من‌ ‌هم‌ ‌از‌ شرك‌ و كفر و اعمال‌ قبيحه‌ ‌شما‌ بيزارم‌ ‌هر‌ كسي‌ نتيجه‌ كار ‌خود‌ ‌را‌ دست‌ ميآورد فَمَن‌ يَعمَل‌ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ خَيراً يَرَه‌ُ وَ مَن‌ يَعمَل‌ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه‌ُ زلزال‌ ‌آيه‌ 7 و 8.

]

(آیه 41)- بحثی که در آیات گذشته در زمینه انکار و تکذیب لجوجانه مشرکان گذشت همچنان دنبال می‌شود و در این آیه طریق جدیدی برای مبارزه به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله تعلیم داده، می‌گوید: «اگر آنها تو را تکذیب کنند به آنان بگو عمل من برای من و عمل شما برای خودتان باشد» (وَ إِنْ کَذَّبُوکَ فَقُلْ لِی عَمَلِی وَ لَکُمْ عَمَلُکُمْ).

«شما از آنچه من انجام می‌دهم بیزارید، و من هم از اعمال شما بیزارم» (أَنْتُمْ بَرِیئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِی‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ).

این اعلام بیزاری و بی‌اعتنایی که توأم با اعتماد و ایمان قاطع به مکتب خویشتن است به منکران لجوج می‌فهماند که با عدم تسلیم در مقابل حق، خود را به محرومیت می‌کشانند و تنها به خویشتن ضرر می‌زنند.