آیه 31 سوره شوری

وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ (31)

وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ‌: و نيستيد شما عاجز كنندگان خدا در زمين از ايصال مصلحت به شما و از تعذيب مستحق. وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ: و نيست شما را غير از خدا هيچ دوستى كه متولى و كار ساز شما باشد در دنيا و نه يارى كه عذاب را از شما دفع نمايد در عقبى.

وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ (31) وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ (32) إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ عَلى‌ ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ (33) أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ (34) وَ يَعْلَمَ الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ (35)

ترجمه‌

و نيستيد شما عاجز كنندگان در زمين و نيست براى شما غير از خدا هيچ نگهدارى و نه يارى كننده‌اى‌

و از نشانه‌هاى قدرت او است كشتيهاى روان در دريا مانند كوهها

اگر بخواهد ساكن ميگرداند باد را پس ميگردند ايستاده بر پشت آن همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى هر صبر كننده سپاس گزارى‌

يا هلاك ميگرداند آنها را بآنچه كسب كردند و عفو ميكند از بسيارى‌

و براى آنكه بدانند آنانكه مجادله ميكنند در آيتهاى ما نيست براى آنها هيچ گريز گاهى.

تفسير

خداوند متعال باز روى سخن را معطوف بكفّار مكه فرموده ميفرمايد شما نميتوانيد بفرار در زمين يا غير آن خدا را عاجز از انزال عذاب و ايصال آن بخودتان نمائيد و كسى نيست كه شما را نگهدارى از عقاب او و يارى در دفع آن از شما نمايد و يكى از دلائل قدرت و رحمت خداوند كشتيهاى جارى و سارى در دريا است كه مانند كوههاى بزرگ است و الجوارى بياء نيز قرائت شده و در هر حال جمع جاريه است اگر بخواهد خدا باد را ساكن و قطع مينمايد پس كشتيها را كدو واقف ميشوند در وسط دريا روى آب چون باد بامر خدا ميوزد و كشتيها را بساحل ميرساند و در اين عنايت الهى بحال بندگان دلائلى است بر توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند مينمايد كه گناهكاران بعقوبت معصيتشان گرفتار و غرق شوند ولى خدا بسيارى از گناهان را عفو ميفرمايد و بسيارى از بندگان را بگناهشان عقوبت نميكند لذا ممكن است بعضى را از غرق نجات دهد و بعضى را ندهد و محتمل است مراد از صبّار شكور مؤمن باشد چون روايت شده ايمان نيمى صبر و نيمى شكر است و در هر حال هلاكت و غرق براى انتقام خدا است از كفّار و براى آنستكه بدانند كسانيكه اشكالات بيجا بقرآن مينمايند و سخنان ناروا در اطراف اولياء خدا ميگويند ملجأ و مفرّى‌

جلد 4 صفحه 584

از عذاب خدا و انتقام الهى ندارند آنچه ذكر شد بنابر قرائت مشهور است كه يعلم بنصب خوانده‌اند و بايد عطف بر علّت مقدّر شود مانند لينتقم ولى بنا بر قرائت يعلم برفع احتياج بتقدير ندارد يعنى و ميدانند كسانيكه مجادله در آيات ما مينمايند مفرّى از حكم ما ندارند.

وَ ما أَنتُم‌ بِمُعجِزِين‌َ فِي‌ الأَرض‌ِ وَ ما لَكُم‌ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ مِن‌ وَلِي‌ٍّ وَ لا نَصِيرٍ (31)

و نيستيد ‌شما‌ مشركين‌ و كفار ‌به‌ اينكه‌ ‌خدا‌ ‌را‌ عاجز كنيد ‌در‌ زمين‌ و ‌لو‌ ‌هر‌ چه‌ بلند پروازي‌ كنيد نميتوانيد ‌از‌ بلاهاي‌ الهي‌ فرار كنيد و ‌از‌ ‌خود‌ دفع‌ كنيد ‌در‌ ‌هر‌ نقطه‌ زميني‌ برويد و نيست‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌شما‌ وليّي‌ و نه‌ ناصري‌ ‌که‌ بشما كمك‌ دهد ‌ يا ‌ ‌شما‌ ‌را‌ نجات‌ دهد.

جلد 15 - صفحه 491

وَ ما أَنتُم‌ بِمُعجِزِين‌َ فِي‌ الأَرض‌ِ

(اذا جاء القضاء ضاق‌ الفضاء

و

اذا جاء القدر عمي‌ البصر)

كيست‌ قدرت‌ داشته‌ ‌باشد‌ كوچكترين‌ بلا ‌را‌ ‌از‌ ‌خود‌ دفع‌ كند مرگ‌ ‌باشد‌ ‌ يا ‌ مرض‌ ‌باشد‌ ‌ يا ‌ بلاهاي‌ ديگر جز توجه‌ بخدا و توبه‌ و انابه‌ و دعاء ‌که‌ ‌خود‌ دفع‌ بلاء بفرمايد.

وَ ما لَكُم‌ مِن‌ دُون‌ِ اللّه‌ِ مِن‌ وَلِي‌ٍّ ‌که‌ جلو بلا ‌را‌ بگيرد نگذارد بشما متوجه‌ شود ‌غير‌ ‌از‌ خداوند متعال‌.

وَ لا نَصِيرٍ ‌که‌ بشما كمك‌ دهد و ياري‌ كند ‌که‌ بتوانيد دفع‌ كنيد ‌از‌ ‌خود‌ نه‌ ‌در‌ دنيا ‌از‌ بلاها و نه‌ ‌در‌ آخرت‌ ‌از‌ عذاب‌ جهنم‌ و عقوبات‌ معاصي‌ و شدائد ‌آن‌ روز.

]

(آیه 31)- به هر حال ممکن است افرادی تصور کنند که می‌توانند از این قانون حتمی و سنت اجتناب ناپذیر الهی بگریزند، لذا آیه شریفه می‌فرماید: «شما هرگز نمی‌توانید از چنگال قدرت خداوند در زمین فرار کنید» در آسمانها نیز جایی برای شما نیست (وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ فِی الْأَرْضِ).

چگونه شما می‌توانید از حیطه قدرت و حاکمیت او بگریزید در حالی که تمام عالم هستی عرصه حکومت بلا منازع پروردگار است.

و اگر تصور کنید کسی می‌تواند به کمک شما بشتابد بدانید «غیر از خداوند هیچ ولی و یاوری برای شما نیست» (وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ).

در حقیقت این آیه ضعف و ناتوانی انسان را مجسم می‌کند و آیه قبل عدالت و رحمت پروردگار را.