آیه 196 سوره اعراف

إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ (196)

إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ‌: بتحقيق يار و ناصر و متولى كار من، ذات الهى است، آن خدائى كه نازل فرمود قرآن را كه حامى بندگان حق است.

وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ‌: و خداى تعالى دوست دار و كار ساز بندگان شايسته و حافظ ايشان است از ضرر دشمنان به نمودن حجج غالبه، دفع آنها به معونت ملائكه، و عادت اللّه جارى است كه متولى بندگان صالح خود باشد، چه جاى پيغمبران خود؛ پس چگونه او را واگذارد و از دشمنان محافظت نفرمايد.

سوره الأعراف «7»: آيات 196 تا 198

إِنَّ وَلِيِّيَ اللَّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتابَ وَ هُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ (196) وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ وَ لا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ (197) وَ إِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدى‌ لا يَسْمَعُوا وَ تَراهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَ هُمْ لا يُبْصِرُونَ (198)

ترجمه‌

همانا ياور من خداونديست كه فرستاد كتاب را و او است كه يارى ميكند شايستگان را

و آنانرا كه ميخوانيد غير از او نمى‌توانند يارى كردن شما را و نه خودهاشان را يارى مى‌كنند

و اگر بخوانيد آنانرا بسوى هدايت نمى‌شنوند و ميبينى آنانرا مينگرند بسوى تو و آنها نمى‌بينند.

تفسير

تتمه مقال پيغمبر (ص) است با اهل شرك كه در آيه سابقه مأمور بآن شده بود و ولىّ حقيقة بمعنى صاحب اختيار است نهايت آنكه چون صاحب اختيارى نوعا ملازم با نگهبانى و نگهدارى و يارى و ياورى و دوستى است در اينمعانى استعمال ميشود و اين جا چون در آيه سابقه ذكر كيد اعداء شده بود حفاظت و اعانت انسب است و مراد از كتاب قرآن است و در مقام بيان وجه تكرار در آيه دوم فرموده‌اند آنجا بغرض توبيخ و ملامت مشركين ذكر شده و اينجا بغرض عدم صلاحيّت براى اعتماد و اتّكاء و خلاصه آنكه ميفرمايد جماد قابل پرستش نيست و قدرت بر كمك با پرستش كنندگان ندارد بلكه ميشود آنرا شكست و خرد كرد چنانچه انبيا كردند و بتان نتوانستند از خودشان دفاع نمايند و اگر آنها را بخوانيد براى راهنمائى و ارشاد خودتان نمى‌شنوند دعاى شما را و محتمل است اين آيه خطاب بمسلمانان باشد يعنى اگر بخوانيد اهل شرك را براى هدايت بدين اسلام قبول نمى‌كنند و جمله اخيره خطاب به پيغمبر (ص) است كه ميفرمايد و مى‌بينى بتها را بصورتيكه شبيه است بكسيكه بانسان نگاه ميكند با آنكه آنها واقعا نمى‌بينند چون بتها را باين كيفيت مى‌ساختند و محتمل است مراد آن باشد كه مى‌بينى كفار را كه نظر مينمايند بسوى تو بديده ظاهرى ولى نمى‌بينند ترا بديده باطنى و چشم بصيرت و اللّه اعلم‌

إِن‌َّ وَلِيِّي‌َ اللّه‌ُ الَّذِي‌ نَزَّل‌َ الكِتاب‌َ وَ هُوَ يَتَوَلَّي‌ الصّالِحِين‌َ (196)

محقّقا ولي‌ّ و صاحب‌ اختيار ‌من‌ و حافظ ‌من‌ ‌از‌ شرّ اعداء و ناصر ‌من‌ ‌بر‌ تسلط ‌بر‌ اعداء ‌آن‌ خدايي‌ ‌که‌ نازل‌ فرمود قرآن‌ مجيد ‌را‌ و وعده‌ نصرت‌ ‌در‌ ‌آن‌ قرآن‌ بمن‌ داد و ‌او‌ نگاه‌ دارد بنده‌گان‌ صالح‌ ‌خود‌ ‌را‌ إِن‌َّ وَلِيِّي‌َ اللّه‌ُ ‌از‌ ‌براي‌ ولي‌ّ اطلاقات‌ و معاني‌ ‌است‌ ولايت‌ كليه‌ مطلقه‌ ذاتيه‌

جلد 8 - صفحه 59

و ولايت‌ مولوية ‌بر‌ عباد و اماء و صاحب‌ امر و نهي‌ و دوست‌ و حافظ و ناصر، و خداوند نسبت‌ بپيغمبر صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ تمام‌ انحاء ولايت‌ ‌را‌ داده‌ الَّذِي‌ نَزَّل‌َ الكِتاب‌َ ‌اينکه‌ قرآن‌ ‌را‌ ‌بر‌ ‌من‌ نازل‌ فرموده‌ و ‌در‌ ‌او‌ وعده‌ حفظ و نصرت‌ داده‌ فرموده‌ فَاصدَع‌ بِما تُؤمَرُ وَ أَعرِض‌ عَن‌ِ المُشرِكِين‌َ إِنّا كَفَيناك‌َ المُستَهزِئِين‌َ حجر ‌آيه‌ 94 و 95 و ‌غير‌ اينها ‌از‌ آيات‌ وَ هُوَ يَتَوَلَّي‌ الصّالِحِين‌َ تولّي‌ بمعني‌ عهده‌دار ‌است‌ خداوند عهده‌دار ‌شده‌ ‌که‌ بنده‌گان‌ صالح‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌در‌ كنف‌ ‌خود‌ ‌از‌ خزي‌ ‌در‌ دنيا و عذاب‌ ‌در‌ آخرت‌ نجات‌ بخشد و ‌با‌ ‌اينکه‌ همچه‌ خدايي‌ چه‌ كسي‌ ‌را‌ قدرت‌ ‌است‌ ‌که‌ بتواند نسبت‌ بمن‌ و مؤمنين‌ بمن‌ كيد و مكر كند وَ إِن‌ كان‌َ مَكرُهُم‌ لِتَزُول‌َ مِنه‌ُ الجِبال‌ُ ابراهيم‌ ‌آيه‌

]

(آیه 196)- معبودهای بی‌ارزش: در تعقیب آیه گذشت که به مشرکان می‌گفت: شما و بتهایتان نمی‌توانید کوچکترین زیانی به من برسانید، در این آیه به دلیل آن اشاره کرده، می‌گوید: «ولیّ و سرپرست و تکیه گاه من خدایی است که این کتاب آسمانی را بر من نازل کرده است» (إِنَّ وَلِیِّیَ اللَّهُ الَّذِی نَزَّلَ الْکِتابَ).

نه تنها من، «او همه صالحان و شایستگان را حمایت و سرپرستی می‌کند

ج2، ص123

و مشمول لطف و عنایتش قرار می‌دهد» (وَ هُوَ یَتَوَلَّی الصَّالِحِینَ).