آیه 186 سوره اعراف

مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هادِيَ لَهُ وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ (186)

بعد تقرير ما قبل را فرمايد:

مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ‌: هر كه را خداى تعالى تخليه فرمايد و واگذارد به جهت فرط عناد و جحود در عدم قبول ايمان، فَلا هادِيَ لَهُ‌: پس نيست هيچ‌

جلد 4 صفحه 261

راهنمائى براى او كه هدايت نمايد، چه با وجود نصب ادله واضحه و براهين ساطعه بر حقانيت حق، كافر و جاحد شده، لذا حق تعالى او را در خذلان فرو گذارد، و نظر لطف و توفيق از او باز دارد، پس هادى ديگر براى او نخواهد بود، زيرا خود به سوء اختيار رد ايمان و هدايت، و قبول كفر و ضلالت نمود، وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ‌: و مى‌گذارد گمراهان را در طغيان و ضلالتشان در حالتى كه متحير و سر گردان و متردد مى‌گردند. بنا بقولى معنى آيه آنكه هر كه را خدا در آخرت راه بهشت ننمايد به جهت كفر كه مستوجب عقاب دائمى است، هيچكس او را هادى نباشد به جنت. پس او در ظلمات موقف حساب و قيامت متحير مانده، راه خروج ندارد، تا ملائكه عذاب او را به جهنم كشانند.

سوره الأعراف «7»: آيات 185 تا 186

أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْ‌ءٍ وَ أَنْ عَسى‌ أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ (185) مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هادِيَ لَهُ وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ (186)

ترجمه‌

آيا نظر نمى‌كنند در مملكت با عظمت آسمانها و زمين و آنچه آفريده است خدا از موجودات و در آنكه شايد آن باشد كه نزديك شده باشد اجلشان پس بكدام سخن بعد از آن ايمان مى‌آورند

كسيكه گمراه كند خدا پس نيست راهنمائى براى او و واميگذارد آنانرا در تجاوزشان كه حيران بمانند.

تفسير

تفكّر و تأمّل در كيفيّت خلق آسمانها و زمين و موجودات آنها و ارتباطشان با يكديگر بهترين دليل براى اثبات صانع قادر عليم حكيم واحد است و همچنين توجّه‌

جلد 2 صفحه 499

بمرگ و احتمال نزديك شدن آن بهترين وسيله است براى تهيّه توشه براى سفر آخرت و تحصيل عقائد حقّه كه پس از مرگ ديگر ممكن نيست تهيّه و تحصيل شود و بهترين توشه براى اين سفر اخذ بقرآن است كه حقّا بايد مدرك عقائد و اعمال مردم باشد و اگر كسى بقرآن ايمان نياورد و معتقد نشود پس بچه كتاب و گفتار بعد از قرآن ايمان خواهد آورد آيا بهتر از آن كتابى تصور ميشود كه خودش دليل بر حقيّت خودش باشد و مراد از اضلال خداوند مكرر ذكر شده است كه واگذاردن بنده است بحال خود و هدايت ننمودن براى قابل نبودن چنانچه قمى ره در اين آيه فرموده و يعمهون مأخوذ از عمه بمعنى كورى قلب است كه نتيجه آن حيرت و ضلالت است و كسيكه خداوند نخواسته باشد هدايت او را كسى نمى‌تواند او را هدايت كند چون مؤثر در وجود جز اراده او نيست.

مَن‌ يُضلِل‌ِ اللّه‌ُ فَلا هادِي‌َ لَه‌ُ وَ يَذَرُهُم‌ فِي‌ طُغيانِهِم‌ يَعمَهُون‌َ (186)

كسي‌ ‌را‌ ‌که‌ خداوند گمراه‌ فرمود ‌يعني‌ بهدايت‌ الهي‌ هدايت‌ نشد ‌پس‌ هادي‌ ديگري‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌او‌ نيست‌ و واميگذارد ‌آنها‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌در‌ طغيان‌ و سركشي‌ ‌خود‌ كوركورانه‌ باقي‌ بمانند مكرر گفته‌ايم‌ ‌که‌ تمام‌ تفضلات‌ الهي‌ ‌در‌ دنيا و آخرت‌ مشروط بقابليت‌ محل‌ ‌است‌ ماهيت‌ ‌که‌ قابليت‌ وجود ندارد خداوند ايجاد نميكند مثل‌ ممتنعات‌ كسي‌ ‌که‌ قابليت‌ بهشت‌ ندارد ‌که‌ ايمان‌ ‌است‌ هرگز ‌او‌ ‌را‌ بهشت‌ نميبرد، كسي‌ ‌که‌ قابليت‌ هدايت‌ ندارد ‌او‌ ‌را‌ هدايت‌ نميكند

]

(آیه 186))- سر انجام در این آیه سخن را با آنها چنین پایان می‌دهد که «هر کس را خداوند (به خاطر اعمال زشت و مستمرش) گمراه سازد، هیچ هدایت کننده‌ای ندارد، و خداوند آنها را همچنان در طغیان و سرکشی رها می‌سازد تا حیران و سرگردان شوند» (مَنْ یُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هادِیَ لَهُ وَ یَذَرُهُمْ فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ).

این گونه تعبیرات مخصوص به گروهی است که آن چنان در برابر حقایق، لجوج و متعصب و معاندند که گویی پرده بر چشم و گوش و قلبشان افتاده، پرده‌های تاریکی که نتیجه اعمال خود آنهاست، و منظور از «اضلال الهی» نیز همین است.