آیه 155 سوره آل عمران
| <<154 | آیه 155 سوره آل عمران | 156>> | |||||||||||||||
| |||||||||||||||||
محتویات
ترجمه های فارسی
کسانی از شما که در روز برخورد دو گروه (مسلمان و کافر در جنگ احد) پشت کردند و فراری شدند شیطان آنها را به سبب نافرمانی و بدکرداریشان به لغزش افکند، و همانا خدا از آنها درگذشت، که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.
قطعاً کسانی از شما روزی که [در نبرد احد] که دو گروه [مؤمن و مشرک] با هم رویاروی شدند، به دشمن پشت کردند، جز این نیست که شیطان آنان را به سبب برخی از گناهانی که مرتکب شده بودند لغزانید، و یقیناً خدا از آنان در گذشت؛ زیرا خدا بسیار آمرزنده و بردبار است.
روزى كه دو گروه [در اُحد] با هم روياروى شدند، كسانى كه از ميان شما [به دشمن] پشت كردند، در حقيقت جز اين نبود كه به سبب پاره‌اى از آنچه [از گناه] حاصل كرده بودند، شيطان آنان را بلغزانيد. و قطعاً خدا از ايشان درگذشت؛ زيرا خدا آمرزگار بردبار است.
از ميان شما آنان كه در روز مقابله آن دو گروه بگريختند، به سبب پاره‌اى از اعمالشان شيطان آنها را به خطا افكنده بود. اينك خداوند عفوشان كرد كه او آمرزنده و بردبار است.
کسانی که در روز روبرو شدن دو جمعیت با یکدیگر (در جنگ احد)، فرار کردند، شیطان آنها را بر اثر بعضی از گناهانی که مرتکب شده بودند، به لغزش انداخت؛ و خداوند آنها را بخشید. خداوند، آمرزنده و بردبار است.
ترجمه های انگلیسی(English translations)
معانی کلمات آیه
استزلهم: زلل: لغزيدن. استزلال: لغزش دادن.
حليم: بردبار. از اسماء حسنى است.
تفسیر آیه
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«155» إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ بِبَعْضِ ما كَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ
همانا كسانى از شما كه روز برخورد دو سپاه (در احد، از جنگ) روى برگرداندند (و فرار كردند،) جز اين نبود كه شيطان به خاطر بعضى از كردار (ناپسند) شان آنها را لغزانيد و البتّه خداوند از آنها گذشت، براستى كه خداوند آمرزنده‌ى بردبار است.
نکته ها
آيه در مورد فرار بعضى از مسلمانان در جنگ احد است. در تفاسير آمده است؛ در جنگ احد جز سيزده نفر (پنج نفر آنان از مهاجران و هشت نفر از انصار) همه فرار كردند. در مورد اين كه سيزده نفر، جز على عليه السلام چه كسانى بودند اختلاف است.
چگونگى برخورد مسلمانان در جنگ احد آنان را به چهار گروه تقسيم كرد: 1. شهدا 2.
صابران 3. فراريان كه مورد عفو قرار گرفتند 4. منافقان.
پیام ها
1- يكى از علل فرار از جنگ، گناه است. «تَوَلَّوْا ... بِبَعْضِ ما كَسَبُوا»
2- گناه، ميدان را براى وسوسه‌هاى شيطان باز مى‌كند. «اسْتَزَلَّهُمُ ... بِبَعْضِ ما كَسَبُوا»
جلد 1 - صفحه 633
3- خطاكار را نبايد براى هميشه طرد كرد ودر كيفر او شتاب كرد. «عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ»
4- خداوند گنهكاران را مى‌بخشد، پس شما آنان را ملامت نكنيد. «عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ بِبَعْضِ ما كَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ (155)
بعد از آن بيان حال فراريان روز احد را فرمايد:
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ: بتحقيق آنانكه پشت كردند از شما و فرار نمودند، يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ: روزى كه ملاقات كرده و رو برو شده بودند دو گروه مسلمانان و كافران در حرب احد، إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ: اينست و جز اين نيست كه طلب لغزيدن كرد ايشان را شيطان، يعنى وسوسه نمود و آنها را از راه حق بگردانيد، پس اطاعت او نمودند، بِبَعْضِ ما كَسَبُوا: به شآمت بعض از آنچه كسب نموده بودند. خلاصه آنكه سبب فرار آنها، اطاعت وسوسه شيطان بود در حرص به غنيمت، لذا ممنوع از توفيق و تقويت قلب شدند. يا به سبب گناهان سابقه كه توبه نكرده بودند شيطان وسوسه نمود و ايشان منقاد او شدند و به اين قضيه ممتحن گشتند، زيرا گناه بدون توبه، مقتضى گناه ديگر خواهد شد، چنانچه طاعت مؤدى به طاعت ديگر است. وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ: و هر آينه بتحقيق عفو فرمود خداى تعالى از ايشان، گناه را به توبه و اعتذار آنان، إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ: بدرستى كه خداى تعالى بسيار بسيار آمرزنده است گناهكاران را، بردبار است كه تعجيل نفرمايد عقوبت را تا توبه نمايند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوْا مِنْكُمْ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّيْطانُ بِبَعْضِ ما كَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٌ (155)
ترجمه
همانا آنانكه پشت كردند از شما روز كه رو برو شدند دو جماعت جز اين نيست كه لغزانيدشان شيطان بسبب برخى از آنچه كسب كردند و هر آينه بتحقيق عفو كرد خدا از ايشان همانا خداوند آمرزنده بردبار است.
جلد 1 صفحه 518
تفسير
آن كسانيكه فرار كردند در روز كه جمعيت مسلمين با كفار در احد تلاقى نمودند بواسطه آن بود كه شيطان متاع دنيا را در نظر آنها جلوه داد و پاى ثبات آنها در حفظ رخنه احد بلغزش آمد و مخالفت امر پيغمبر را نمودند و از مراكز خودشان بطلب غنيمت شتافتند و بچنگال خصم گرفتار شدند و چون بهواى نفس عمل نموده بودند شيطان بر آنها مسلط شد و حب جان را در نظر آنها جلوه داد و محبت پيغمبر و اسلام را از دل آنها برد و آنها را بمعصيتى بزرگتر از معصيت اول وادار نمود و خداوند تأييد ننمود و قوت قلب بآنها عطا نفرمود لذا مرعوب كفار شدند و فرار بر قرار اختيار نمودند و گرفتار خسران دنيا و آخرت شدند خلاصه آنكه اين بلائى بود كه بوسوسه شيطان خودشان بسر خودشان آوردند مربوط به بيرون آمدن از مدينه يا كثرت جمعيت كفار نبود و از اين آيه هم استفاده ميشود اگر شيطان رخنه در انسان پيدا كند بتدريج او را در اسفل السافلين مستقر خواهد نمود و با آنكه چنين كبيره از آنها سر زده بود كه اگر همت امير المومنين و كمك الهى نبود بكلى اساس اسلام مضمحل ميشد خداوند بكرم واسعه خود توبه آنها را قبول و زلات آنها را عفو فرمود چون خداوند آمرزنده گناهان است و تعجيل در عقوبت نمى‌فرمايد شايد بندگان از معاصى نادم شوند و توبه كنند و آنها را بيامرزد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوا مِنكُم يَوم‌َ التَقَي الجَمعان‌ِ إِنَّمَا استَزَلَّهُم‌ُ الشَّيطان‌ُ بِبَعض‌ِ ما كَسَبُوا وَ لَقَد عَفَا اللّه‌ُ عَنهُم إِنَّ اللّه‌َ غَفُورٌ حَلِيمٌ (155)
بدرستي که كساني که از جنگ هزيمت پيدا كردند و فرار نمودند در روزي که جمعيت مسلمين با جمعيت كفار برابر شدند يوم احد جز اينکه نيست که شيطان آنها را بلغزش انداخت بسبب پاره‌اي از معاصي که مرتكب شده بودند و هر آينه خداوند آنها را عفو فرمود بدرستي که خداوند آمرزنده و صاحب حلم است إِنَّ الَّذِينَ تَوَلَّوا مِنكُم كساني که همراه پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم در احد بودند
جلد 4 - صفحه 401
چهار دسته بودند: يك قسمت آنهايي که بدرجه رفيعه شهادت نائل شدند. و يك قسمت كساني که ثبات قدم داشتند در حفظ رسول و دفع كفار اينکه دو دسته مسلما از مورد آيه خارج هستند زيرا که تولي ننمودند.
و اما كساني که فرار كردند اينها هم دو دسته بودند، يك قسمت منافقين آنها هم از مورد آيه خارج هستند زيرا مورد عفو و مغفرت خاص‌ّ اهل ايمان است و آنها در درك اسفل آتش هستند بنص‌ّ قرآن إِنَّ المُنافِقِين‌َ فِي الدَّرك‌ِ الأَسفَل‌ِ مِن‌َ النّارِ وَ لَن تَجِدَ لَهُم نَصِيراً نساء آيه 145، باقي ماند قسمت چهارم فساق مؤمنين که بواسطه فسق هزيمت جستند و تولي نمودند و بواسطه ايمان و توبه و پشيماني مورد عفو شدند، بخصوص قرينه لفظيه که خطاب بمسلمين است و منافقين از اينکه خطاب بيرونند يَوم‌َ التَقَي الجَمعان‌ِ دو جمع، جمع مسلمين در تحت لواي رسول اللّه صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و جمع مشركين در تحت امارت ابي سفيان، التقي بمعني روبرو شدند، و مراد از يوم يوم احد است.
إِنَّمَا استَزَلَّهُم‌ُ الشَّيطان‌ُ اگر مراد شيطان جني باشد که كار او اغواء و وسوسه است چنانچه در آيات بسيار وارد شده صراحة و تلويحا قال‌َ فَبِعِزَّتِك‌َ لَأُغوِيَنَّهُم أَجمَعِين‌َ إِلّا عِبادَك‌َ مِنهُم‌ُ المُخلَصِين‌َ سوره ص آيه 82 وَ لَقَد صَدَّق‌َ عَلَيهِم إِبلِيس‌ُ ظَنَّه‌ُ فَاتَّبَعُوه‌ُ إِلّا فَرِيقاً مِن‌َ المُؤمِنِين‌َ سبأ آيه 20 و غير اينها از آيات.
و اگر مراد شيطان انسي باشد منافقين هستند که هم خود فرار كردند و هم مسلمانان را فراري دادند و القاء خوف و رعب در قلوب آنها نمودند.
بِبَعض‌ِ ما كَسَبُوا معاصي موجب بعد از حق و تسلط شيطان و ضعف ايمان و مفاسد ديگر شود، و ممكن است مراد معاصي باشد که قبلا مرتكب شده باشند يكي از مضار معصيت اينست که هر معصيتي مورث معصيت ديگر ميشود چنانچه هر عبادتي توفيق عبادت ديگر ميآورد، و ممكن است همين معاصي باشد که فرار
جلد 4 - صفحه 402
از زحف، عدم اطاعت خدا، ترك نصرت پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم، سوء ظن‌ّ بوعده الهي و نحو اينها، وَ لَقَد عَفَا اللّه‌ُ عَنهُم شمول عفو الهي براي اينست که مأيوس از در خانه خدا نشوند و اميد برحمت او داشته باشند و قيام بوظائف ديني خود كنند.
إِنَّ اللّه‌َ غَفُورٌ ميآمرزد حليم بنده را بگناهش نميگيرد و مؤاخذه نميكند
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 155)- گناه سر چشمه گناه دیگر است! این آیه که باز ناظر به حوادث جنگ احد است حقیقت دیگری را بازگو می‌کند و آن این که: لغزشهایی که بر اثر وسوسه‌های شیطانی به انسان دست می‌دهد بر اثر گناهان پیشین در انسان فراهم شده، و گر نه وسوسه‌های شیطانی در دلهای پاک که آثار گناهان سابق در آن نیست اثری در آن نمی‌گذارد و لذا می‌فرماید: «آنهایی که در میدان احد فرار کردند شیطان آنان را به سبب پاره‌ای از اعمالشان به لغزش انداخت، اما خدا آنها را بخشید، خداوند آمرزنده و حلیم است» (إِنَّ الَّذِینَ تَوَلَّوْا مِنْکُمْ یَوْمَ الْتَقَی الْجَمْعانِ إِنَّمَا اسْتَزَلَّهُمُ الشَّیْطانُ بِبَعْضِ ما کَسَبُوا وَ لَقَدْ عَفَا اللَّهُ عَنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ حَلِیمٌ).
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
تفسیر های فارسی
ترجمه تفسیر المیزان
تفسیر خسروی
تفسیر عاملی
تفسیر جامع
تفسیر های عربی
تفسیر المیزان
تفسیر مجمع البیان
تفسیر نور الثقلین
تفسیر الصافی
تفسیر الکاشف
پانویس
- ↑ تفسیر احسن الحدیث، سید علی اکبر قرشی
منابع
- تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم
- اطیب البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام، 1378 ش، چاپ دوم
- تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول
- تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم
- برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش
- تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش، چاپ پنجم