آیه 10 سوره اعراف

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ قَلِيلاً ما تَشْكُرُونَ «10»

بعد از آن ذكر نعم خود را بر جميع مكلفان از تمكين در ارض و خلق ارزاق و ارسال رسل و انزال كتب براى هدايت ايشان فرمايد:

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ‌: و هر آينه به تحقيق كه متمكن ساختيم و جاى داديم شما آدميان را در زمين جهت سكنى و زرع و تصرف در آن. بنا بقولى خطاب به اهل مكه، يعنى: اى اهل مكه، شما را مكنت و دستگاه داديم در زمين تا سير مى‌كنيد به شام و يمن در تابستان و زمستان، وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ‌: و قرار داديم براى شما در زمين اسباب زندگانى از زراعت و تجارت و صناعت و آنچه سبب سعه معيشت و زندگانى است. با وجود اين كثرت نعم عظيمه‌ قَلِيلًا ما تَشْكُرُونَ‌: اندكى شكر مى‌گوئيد يا قليلند از شما كه به مراسم شكر گذارى و سپاسدارى قيام نمايند.

در كافى- از حضرت صادق عليه السّلام قال: مكتوب فى التّورية اشكر من انعم عليك و انعم على من شكرك فانّه لا زوال للنّعماء اذا شكرت و لا بقاء لها اذا كفرت، الشّكر زيادة فى النّعم و امان من الغير. «1» فرمود: مكتوب است، در تورات، شكر كن كسى را كه انعام فرمايد تو را، و انعام كن بر كسى كه شكر گويد. بدرستى كه زوال نيست براى نعمتها هر گاه شكر كنى تو، و بقائى نيست براى آنها هرگاه كفران كنى. شكر زيادتى در نعم، و امان از تغيير.

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ قَلِيلاً ما تَشْكُرُونَ «10»

ترجمه‌

و هر آينه بتحقيق متمكّن نموديم شما را در زمين و قرار داديم براى شما

جلد 2 صفحه 411

در آن موجبات تعيّش را اندكى شكر ميكنيد.

تفسير

خداوند متعال بنى آدم را در زمين متمكّن و متصرف فرمود و لوازم معيشت و عيش را از ماكول و مشروب و مركوب و ملبوس و ملموس براى ايشان آماده و مهيّا فرمود و بندگان شاكر خدا در ميان خلق كمند و آنها هم كمتر از حق نعمت الهى شكرگزارى مينمايند از دست و زبان كه برآيد كز عهده شكرش بدر آيد و بنابر اين كلمه قليلا حال است از شاكر باعتبار كمى شكر آنها يا از شكر و كلمه ما زائده براى تاكيد است ..

وَ لَقَد مَكَّنّاكُم‌ فِي‌ الأَرض‌ِ وَ جَعَلنا لَكُم‌ فِيها مَعايِش‌َ قَلِيلاً ما تَشكُرُون‌َ «10»

و هرآينه‌ ‌ما ‌شما‌ ‌را‌ متمكن‌ كرديم‌ و مكنت‌ داديم‌ ‌در‌ زمين‌ و قرار داديم‌ ‌براي‌ ‌شما‌ اشيايي‌ ‌را‌ ‌که‌ بآنها تعيش‌ و زندگاني‌ كنيد بسيار كم‌ ‌است‌ شكرگزاري‌ ‌شما‌ وَ لَقَد مَكَّنّاكُم‌ مكنت‌ و تمكن‌ ‌بر‌ فعل‌ منوط بقوت‌ و قدرت‌ و وجود اسباب‌ و معدات‌ و شرائط و رفع‌ جميع‌ موانع‌ ‌که‌ ‌اگر‌ يكي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ مفقود شد تمكن‌ نيست‌ و خداوند تفضلا قوّت‌ و قدرت‌ داده‌ و تمام‌ اسباب‌ و آلات‌ فعل‌ ‌را‌ فراهم‌ فرموده‌ و معدات‌ ‌را‌ ‌براي‌ فعل‌ ايجاد فرموده‌ و رفع‌ جميع‌ موانع‌ ‌از‌ صدور فعل‌ نموده‌

(آیه 10)- مقام با عظمت انسان در جهان هستی! به دنبال آیاتی که اشاره به مبدء و معاد در آنها شده بود در این آیه و آیات بعد، «انسان» و عظمت و اهمیت مقام او و چگونگی آفرینش او و افتخاراتی که خداوند به او داده، مورد بحث قرار داده، می‌فرماید: «ما مالکیت و حکومت، و تسلط شما را بر زمین، مقرر داشتیم» (وَ لَقَدْ مَکَّنَّاکُمْ فِی الْأَرْضِ).

«و انواع وسایل زندگی را برای شما در آن قرار دادیم» (وَ جَعَلْنا لَکُمْ فِیها مَعایِشَ). «اما با این حال کمتر شکر این همه نعمت و موهبت را به جای می‌آورید» (قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ).