سنگال

سنگال کشوری است در غرب آفریقا که ۹۴٪ از جمعیت آن مسلمانند. شیعیان بخشی از جامعه مسلمانان این کشور را تشکیل می‌دهند. از سال ۱۹۶۹م که شیخ عبدالمنعم الزین به توصیه امام موسی صدر، رهبری شیعیان سنگال را به عهده گرفت و شروع به ترویج مذهب اهل بیت کرد، تشیع در این کشور شروع به گسترش کرده است. امروزه چندین مرکز شیعی در این کشور فعالیت دارند.

اطلاعات عمومی

بر اساس سر شماری سال ۲۰۰۹ میلادی ۱۶.۷۰۰.۰۰۰ نفر در سنگال زندگی می‌کنند که ۹۴ درصد آنان مسلمان و ۴ درصد آنان مسیحی هستند. پایتخت سنگال شهر داکار است.

مساحت سنگال ۱۹۶.۷۲۲ کیلومتر مربع است.

موقعیت جغرافیایی

		موریتانی
	مالی		اقیانوس اطلس
		سنگال
		گینه - گینه بیسائو

کشور سنگال از شمال با موریتانی، از جنوب با گینه و گینه بیسائو، از شرق با مالی و از غرب با اقیانوس اطلس مرز ساحلی دارد. کشور گامبیا در درون سنگال واقع شده و به صورت خطی باریک به طول ۷۴۰ کیلومتر از کرانه‌های اقیانوس تا میانه این کشور امتداد یافته است.

تاریخ کوتاه

فرانسوی‌ها نخستین بار در سال ۱۶۵۹م در سنگال بندرگاهی ساختند و نام آن را سن لویی گذاشتند. برای مدتی بریتانیا در سنگال دخالت می‌کرد، ولی فرانسوی‌ها توانستند در سال ۱۸۹۵م مالکیت سنگال را به عنوان یکی از مستعمرات غرب آفریقا از آن خود کنند. سنگال در ۱۹۴۶م/۱۳۲۵ش به عنوان یکی از مستعمرات فرانسه درآمد و در ۴ آوریل ۱۹۶۰م/فروردین ۱۳۳۹ش از فرانسه اعلام استقلال کرد.

اسلام

با نفوذ اعراب مسلمان در آفریقا، مردم سنگالی‌ در سده ۱۱ میلادی، به اسلام گرویدند. درباره چگونگی ورود اسلام به این کشور چند قول گفته شده از جمله اینکه در سال ۱۰۵۳م توسط جنبش مرابطون به فرماندهی عبدالله بن یاسین انجام گرفت یا توسط تاجران از شمال آفریقا وارد شد یا اینکه یکی از پادشاهان سنگال به نام «وارجابی» در سال ۱۰۴۰م به اسلام گرایید و به دنبال آن اسلام در این کشور وارد شد. امروزه مسلمانان سنگال بسیار پایبند احکام اسلامی هستند ولی شناخت چندانی از اسلام ندارند. در این سرزمین اسلام به دو صورت نمود دارد: سنتی و جنبشی.

اسلام سنتی (طریقه‌های صوفیانه)

اسلام سنتی شامل طریقه‌های صوفیانه و پیرو فقه مالکی است که عبارتند از:

• تیجانیه: این طریقه که بنیانگذار آن را احمد تیجانی از نوادگان امام حسن(ع) می‌دانند، دارای نفوذ زیادی در دولت سنگال است و بین ۴۰ تا ۴۵ درصد مسلمانان پیرو این طریقه هستند و علاقه زیادی به اهل بیت دارند.
• قادریه: مرکز آنها در شهر جاسن قرار دارد.
• مریدیه: در این طریقه خرافات بسیاری وجود دارد.
• لاین: این طریقه مورد احترام اکثر ماهیگیران سنگالی بدوه و اکثر افرادی که به نحوی با دریا سروکار دارند پیرو این طریقه‌اند. پیروان لاین معتقدند رهبرشان که همان مهدی(عج) است، سرانجام ظهور کرده و جهان را پر از عدل و داد می‌کند.

اسلام جنبشی (جنبش‌های اسلامی)

در سنگال جنبشی اسلامی که بتواند تغییری اساسی در جامعه پدید آورد به چشم نمی‌خورد ولی برخی از جوانان و روشنفکران که اسلام سنتی را پاسخگوی مشکلات فراوان خود نمی‌دانند، جنبش‌های گوناگون مذهبی به وجود آورده‌اند که مهمترین آنها عبارتند از:

• جنبش الله اکبر: تنها حزب سیاسی اسلامی است که از سوی لیبی حمایت می‌شد.
• مرکز دراسات اسلامی: این مرکز تنها سازمانی است که به جنبه‌های عقیدتی پرداخته و سعی دارد از راه بحث و تدریس، اسلام را بهتر به جامعه سنگال بشناساند و در همین راستا روزنامه‌ای به نام «الدراسات الاسلامیه» منتشر می‌کند که در غرب آفریقا توزیع می‌شود. مسپولیت این روزنامه بر عهده شیخ توره است که از طرفداران جمهوری اسلامی ایران است.

تشیع

پس از جنگ داخلی لبنان، گروهی از لبنانیان عازم غرب آفریقا شدند و عده‌ای از آنان نیز به سنگال آمدند ولی تحرک وحتی پایبندی مذهبی نداشتند. در سال ۱۹۶۹م شیخ عبدالمنعم الزین به توصیه امام موسی صدر رهبری شیعیان سنگال را به عهده گرفت و شروع به ترویج مذهب اهل بیت کرد. از آن پس گروهی از مسلمانان بومی به تشیع گرویده‌اند. در این میان گرایش برخی از مسلمانان صاحب نام به تشیع و تشکیل چند سازمان شیعی نقش موثری در شتاب بخشیدن به گسترش تشیع در این کشور داشته است. از جمله این شخصیت‌ها دکتر سلیمان: پزشک جراح و امام جماعت سابق دانشگاه داکار است که پس از مطالعه عمیق مذهب اهل بیت به تشیع گروید و توجه بسیاری از مسلمانان اهل سنت را به خود جلب کرد.

جمعیت شیعیان

شخصیت‌های شیعی

• شیخ عبدالمنعم الزین:

وی از علمای لبنان است که از سال ۱۹۶۹م به تبلیغ تشیع در سنگال مشغول است. وی دارای تالیفاتی ست از جمله اشعة البیت النبوی، الوصایا العشر فی التوراة والانجیل والقرآن، مذهب اهل البیت فی فتاوی مراجع الدین و العلماء فی السنغال و موریتانیا، کربلاء ارض الشهادة

• شریف محمد علی حیدره: وی از نسل امام حسن(ع) است و از رهبران شیعه در سنگال به شمار می‌آید. او چندین کتاب تالیف کرده است از جمله کتاب «حقایق روشن برای زندگی پیامبر(ص) اسلام» و کتاب «آیا عاشورا روز جشن است یا روز اندوه» که هر دو به زبان عربی و فرانسه چاپ شده است.
• نوح مانی: وی که فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های ایران است در شهر کازماس ساکن بود و از مبلغان معارف اهل بیت(ع) .
• موسی جالو: تحصیل‌کرده حوزه علمیه قم است و در شهر کازماس به تیلیغ معارف اهل بیت(ع) مشغول است.
• محمد انیاع
• شیخ یاسین
• امام تیام

مساجد شیعیان

• مسجد الدرویش

مراکز شیعی

مراکز شیعی فعال در سنگال عبارتند از:

از جمله دیگر مراکز شیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مرکز امام رضا(ع): این مرکز توسط لبنانیان در شهر کولاخ ساخته شده و دارای کتابخانه است.
• مرکز فرهنگی ایران: این مرکز در داکار قرار دارد و دارای کتابخانه است.
• سازمان «العمل الاسلامی»: در سال ۱۹۸۵م در داکار تاسیس شد.

عاشورا در سنگال

در ایام محرم مراسم‌های عزاداری متعددی در نقاط مختلف سنگال برگزار می‌شود از جمله از سوی «شیخ حسین حیدرا»(لبنانی) رئیس مدرسه المصطفی(ص) در منطقه «سانداگا» در داکار؛ در «موسسه بین‌المللی شیعی المزدهر» تحت نظارت «شریف محمد علی حیدره»؛ در سالن حسینیه «موسسه اجتماعی اسلامی» تحت نظارت شیخ عبدالمنعم زین ؛ در «مسجد درویش»؛ در منزل لبنانی‌های شیعه مقیم داکار نیز به تناوب مراسم عزاداری در این ایام برپا می‌شود.

پانویس

منابع

• اطلس جامع گیتاشناسی، تهران: مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، ۱۳۸۹ش.

پیوند به بیرون