سبیکه

سبیکه
همسر امام رضا(ع) و مادر امام جواد(ع)
مشخصات فردی
نام کامل سبیکه نُوبِیَّه و خَیْزُران
لقب ام‌الحسن
خویشاوندان امام رضا(ع)(همسر) • امام جواد(ع)(فرزند)
با خیزران مادر هادی و هارون عباسی اشتباه نشود

سَبِیکه، معروف به سبیکه نُوبِیَّه و خَیْزُران همسر امام رضا(ع) و مادر امام جواد(ع). بنا بر روایات، کنیزی از نسل ماریه قبطیه بود. او را به نام‌های، دُرّه، خَیزُران، رَیحانَه و سُکَینَه، هم خوانده‌اند. نام خیزران را امام رضا(ع) برایش انتخاب کرد. شیخ صدوق نام او را «خیزران» نقل کرده است. کنیه‌ سبیکه، ام‌الحسن بوده است.

سبیکه را مِرّیسی (روستایی در مصر) یا قبطی (سرزمین مصر) یا مرُسی (شهری در کشور مغرب) دانسته‌اند.

نقل شده است که وقتی سبیکه می‌خواست امام جواد (ع) را به دنیا بیاورد، امام رضا (ع) خواهرش، حکیمه، را نزد او و برای کمک به قابله فرستاد. در حدیثی، حضرت محمد(ص) او را کنیزی پاک‌دهان و پاک دامان دانسته که خداوند رحم او را برای به دنیا آوردن یک امام انتخاب کرده است. مسعودی هم در اثبات الوصیة او را به عنوان برترین زنان روزگار خودش ستوده است.

پانویس

  1. مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۱.
  2. کلینی، اصول کافی، ۱۳۸۷ش، ج۲، ص۶۶۴.
  3. ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
  4. ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
  5. ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
  6. عاشور، موسوعة اهل البیت، بیروت، ج۱۶، ص۱۴.
  7. ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
  8. عاشور، موسوعة اهل البیت، بیروت، ج۱۶، ص۱۴.
  9. ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹؛ طبری، دلائل الامامه، ص۲۰۹.
  10. ابن شهرآشوب، مناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۳۷۹.
  11. مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۷.
  12. مجلسی، بحارالانوار، بیروت، ج۵۰، ص۱۰.
  13. کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۲۳.
  14. نگاه کنید به: مسعودی، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب، ۱۳۸۴ش، ص۲۱۶.
  1. البته برخی پژوهشگران در درستی سند و محتوای این روایت تردید کرده‌اند؛ برای نمونه نگاه کنید به: نورمحمدی، «نقد و بررسی محتوایی گزارش انتساب امام جواد علیه السلام»، ص۷۴؛ طیبی، «خوانش و بررسی روایات مربوط به خَیزُران، مادر امام جواد(ع)».
  2. فانّها كانت أفضل نساء زمانها.

منابع

  • ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب(ع)، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
  • طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامة، قم، دارالذخایر، بی‌تا.
  • عاشور، علی، موسوعة اهل البیت (علیهم السلام)، بیروت، دار نظیر عبود، بی‌تا.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ترجمه مهدی آیت‌اللهی، تهران، جهان آرا، ۱۳۸۷ش.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۰۷ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار علیهم السلام، تصحیح جمعی از محققان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  • مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للامام علی بن ابی طالب (علیه السلام)، قم، انصاریان، ۱۳۸۴ش.
  • .