پرسش:اخلاق پیامبر اسلام(ص) در خانه چگونه بود؟

کتاب‌ها و راویان سیره اخلاق فردی و خانوادگی پیامبر(ص)، مباحثی هم‌چون، ساده زیستی و زندگی در سطح پایین‌تر از قشر متوسط جامعه، آراستگی ظاهری، همدلی با خانواده، انجام کارهای شخصی، بهداشت فردی، یاری رساندن در انجام کارهای خانه و… را آورده‌اند. در اخلاق معنوی پیامبر(ص) نیز از اموری مانند عبادت، دعا، تهجد، توکل و … سخن به میان آمده‌است.

ساده زیستی، قناعت و پرهیز از تجمل

زندگانی رسول اکرم(ص)، به شکلی بود که در سطح پایین‌تر از طبقه متوسط جامعه آن روز قرار داشت، به گونه‌ای که بر اساس برخی از روایات، آن حضرت برای همسانی با طبقه کم درآمد و فقیر امت اسلامی، حتی از خوردن نان گندم نیز پرهیز می‌کرد. امام صادق(ع) در جواب کسی که پرسیده بود، آیا صحیح است که پیامبر هیچ‌گاه از نان گندم سیر نخورد؟ جواب داد: خیر، پیامبر هیچ‌گاه نان گندم نخورد و از نان جو نیز هیچ‌وقت سیر نخورد».

همدلی باخانواده

پیامبر خدا(ص) درخوراک و پوشاک بر غلامان و کنیزان برتری نداشت. در خانه از هر نوع غذایی که فراهم می‌کردند به همراه خانواده و خدمتکاران می‌خورد و هرگز از غذایی بدگویی و مذمّت نمی‌کرد. اگر مهمان می‌آمد همراه با مهمان غذا می‌خورد و محبوبترین غذا و سفره نزد او آن بود که افراد بیشتری سر سفره نشسته باشند.

تقسیم وقت

رسول خدا در خانه اوقات خود را به سه بخش تقسیم می‌کرد:

• بخشی برای «خدا»، که در آن به عبادت و نماز و تهجّد می پرداخت.
• بخشی برای «خانواده» و گفت‌وگو، انس گرفتن و تامین نیازهای روحی و عاطفی آنان اختصاص داشت.
• بخشی هم برای «خود» و «مردم» بود، چون در اوقات حضور او در خانه نیز، مردم با او کار داشتند. مراجعین مشکلاتی برای آنان پیش می‌آمد و از پیامبر(ص) سوال می‌کردند و او بخشی از وقت درون خانه را، برای رسیدگی به امور مردم و برآوردن نیازهای مختلف آنان استفاده می‌کرد.

استراحت و بیداری

امام باقر(ع) خواب و بیداری رسول خدا(ص) را اینگونه توصیف می‌کند که هرگاه از خواب بر می‌خواست به سجده در پیشگاه خدا می پرداخت. هنگام خواب، مسواک را بالای سر خود می گذاشت و هر شب، سه بار مسواک می زد، یک بار قبل از خواب، یک بار وقتی از خواب برای نماز شب بیدار می شد، و یک بار هم وقتی که می‌خواست برای نماز صبح، از خانه به مسجد برود. وقتی بیدار می‌شد خدا را حمد و ستایش می‌کرد که عمر دوباره ای به او داده است.

خوشبويى، تميزى و پاكى

پيامبر خود را با مُشک خوشبو مى‌كرد و به اندازه‌اى از آن استفاده مى‌كرد كه برق و طلاى آن بر فرق سرش نمايان مى‌شد و از نوعى عود خوشبو به نام (عود قَمارى) نيز استفاده مى كرد. در شب تاريك پيش از اينكه چهرهٰ‌اش را ببينند از عطر بدنش مى‌شناختند. آن حضرت در آينه نگاه مى‌كرد، موى سر خود را شانه مى‌زد، گاهى هم به جاى آينه، در ظرف آب نگاه مى‌كرد و موى سر خود را مرتب مى‌ساخت.

کمک در کارهای خانه

عایشه می‌گوید پیامبر لباس خود را می دوخت، کفش خود را وصله می‌زد و آن چه را که یک مرد باید در مورد همسر خود انجام دهد، انجام می‌داد. در روایت دیگری آمده که پیامبر لباس خود را رنگ، کفش‌های خود را وصله و گوسفندان خود را می دوشید و نیازمندی‌های منزل را از بازار به خانه می‌برد و از این کار شرم نداشت. اهل سیره نوشته اند، پیامبر در خانه، خدمتکارِ اهل خود بود، گوشت را تکه تکه می‌کرد و بر سفره غذای حقیرانه می‌نشست، لباس خود را وصله می‌نمود، به ناقه خود علف می داد، با خدمتکار منزل آرد را آسیاب می‌کرد و خمیر می‌ساخت.

آموزش معارف دینی

هنگامی که نماز به پیامبر واجب شد، جبرئیل آمد و در حضور پیامبر وضو گرفت پیامبر نیز به او نگاه می‌کرد تا ببیند چگونه وضو می‌گیرد. جبرائیل نماز خواند و پیامبر نیز همراه او نماز خواند. پس از آن که جبرئیل رفت، پیامبر به منزل خدیجه آمده و نحوه وضو گرفتن و نماز خواندن را به او یاد داد پس از آن در حضور خدیجه به طور عملی، نماز خواند تا خدیجه نحوه نماز خواندن را به خوبی بیاموزد.

پانویس

منابع

• ابن حزم، علی ابن حمد، جوامع السیرة النبویه، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
• ابن شهر آشوب، محمدبن علی، مناقب آل ابی طالب، النجف، المكتبة الحيدرية، چاپ اول، ۱۳۷۹ق.
• راشدی، لطیف، سیره و صفات پیامبر اعظم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
• طبرسی، رضی الدین، مکارم الاخلاق، محقق محمدحسین اعلمی، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بی‌تا.
• علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ١٤٠٣ق.
• قمى، عباس، کحل البصر فی سیرة سید البشر، بیروت، مؤسسة البلاغ، ۱۴۲۹ق.
• محدثی، جواد، اخلاق نبوی، تهران، مشعر، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
• ، خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ درج مطلب: ۱۳ آبان ۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۳۰ آذر ۱۴۰۰ش.

آیا می‌دانستید که...	جدیدترین پرسش‌ها
درگاه:پرسش/آیا می‌دانستید	پرسش:چرا امام علی(ع) فرزندان خود را به ابوبكر، عمر و عثمان نامگذاری کرد؟ پرسش:آیا حضرت ابراهیم(ع) برای بخشیده شدن قوم لوط تلاشی داشت؟ پرسش:خدیجه(س) چگونه با ثروت خود سبب پیشرفت اسلام شد؟ پرسش:آیا چله گرفتن برای ترک گناه توصیه شده است؟ پرسش:شیوه حکومت‌داری سلمان بر مدائن چگونه بود؟