سید فضل‌الله راوندی
سید ابوالرضا ضیاءالدین، فضل الله بن علی بن عبید الله حسینی راوندی (درگذشته در ۵۷۰) از علمای شیعه در قرن ششم هجری است. او در یکی از شهرهای اطراف کاشان به نام راوند به دنیا آمد. او ادیب هم بوده و دیوان شعری نیز از او به یادگار مانده است. فضل‌الله راوندی از استادان ابن شهر آشوب و منتجب الدین بن بابویه و محمد بن حسن طوسی، پدر خواجه نصیرالدین طوسی بوده است.
ولادت و نسب
او در یکی از شهرهای اطراف کاشان به نام راوند به دنیا آمد. نسب او با دوازده واسطه به امام حسن(ع) می‌رسد.
خاندان
برخی از شخصیت‌های خاندان او:
- سید ابوالمحاسن، احمد بن فضل الله، عالم و فاضل و قاضی شهر کاشان
- سید عزالدین ابوالحسن علی بن فضل الله راوندی
سخن بزرگان
سمعانی در کتاب خود می‌گوید: روزی به کاشان رفتم و تصمیم به زیارت ابو الرضا فضل الله راوندی گرفتم. وقتی به خانه وی رسیدم، در زدم و منتظر خروج ایشان شدم. در آن هنگام دیدم بالای درِ خانه این آیه شریفه را نوشته‌اند: «إنَّما یریدُ اللَّهُ لِیذهِبَ عَنکمُ الرِّجسَ أهلَ البَیتِ و یطهِّرَکم تَطهیراً» لحظه‌ای که چشمانم به روی مبارکش افتاد دیدم ایشان از آنچه تصور می‌کردم بسیار بزرگوارتر است. در آن دیدار من برخی احادیث و روایات و بخشی از اشعار وی را از ایشان شنیدم؛ از جمله اشعاری که ایشان به خط خود برای من نگاشتند این ابیات بود:
| هل لک یا مغرور من زاجر | أو حاجز من جهلک الغامر | |
| أمس تقضی و غد لم یجیء | و الیوم یمضی لمحة الباصر | |
| فذلک العمر کذا ینقضی | ما أشبه الماضی بالغابر |
یعنی:ای فریفته دنیا آیا چیزی تو را بیدار می‌کند؟ و آیا مانعی در برابر دریای جهل تو وجود دارد؟ دیروز گذشت و فردا هنوز نیامده است. و امروز هم با یک چشم به‌هم زدن می‌گذرد. و عمر این‌گونه به پایان می‌رسد. چقدر گذشته به آینده شباهت دارد.
عماد کاتب درباره او می‌نویسد: سید فضل الله راوندی شخصیتی کم نظیر و دارای نسبی شریف و اخلاقی بزرگوار بود. وی از قدمای علما و دانشمندی فاضل و دارای چهره‌ای جذاب و با ابهت و صاحب سخنی زیبا بود. او واعظی بزرگ و دارای خطی خوش و تألیفاتی فراوان بوده، مورد احترام مردم و از رزق و روزی خوبی نیز بهره‌مند بود. در سال ۵۳۳ هجری در دوران کودکی من و برادر کوچکم در مدرسه مجدیه در شهر کاشان درس می‌خواندم. در آن زمان می‌دیدم که آن سید بزرگوار به مدرسه می‌آمدند و در آنجا درس اخلاق می‌دادند. جمعیت فراوانی از مردم عادی و علمای بزرگ نیز پای درس ایشان حاضر می‌شدند. بعدها در اصفهان با فرزندش احمد دوست شدم و از طریق ایشان بهتر با تألیفات و مقام علمی پدرش آشنا گشتم.
اجازه روایت
سید فضل الله راوندی از علمای بزرگی اجازه روایت دارد از جمله:
- شیخ رکن الدین علی بن ابو الحسن علی بن عبد الصمد بن محمد تمیمی نیشابوری که در ربیع الاول سال ۵۲۹ هجری به وی اجازه روایت داده است.
- ابو العباس احمد بن یحیی بن قافه کوفی
- قاضی عماد الدین، ابو محمد حسن استرآبادی
- احمد بن محمد بن احمد بن محمد بن حسین بن مهرویه کرمندی
- ذوالفقار بن محمد بن معبد ابو الصمصام حسنی مروزی.
اساتید
از جمله اساتید او می‌توان افراد زیر را نام برد:
- عبدالواحد بن اسماعیل رویانی
- سید ابوالبرکات محمد بن اسماعیل حسینی مشهدی
- سید مرتضی بن سید داعی حسینی
- ابوالحرب المنتهی بن سید داعی حسینی
- سید علی بن ابوطالب حسنی
- شیخ بارع، حسین بن محمد بن عبد الوهاب بغدادی
- علی بن علی بن عبدالصمد و برادرش محمد بن علی
- ابوعبد الله جعفر بن محمد دوریستی
- ابوجعفر، محمد بن علی بن حسین مقری نیشابوری
تدریس
مدرسۀ مجدیه در کاشان از آثار مجدالدین عبدالله فضل بن محمود کاشانی متوفای ۵۳۵ قمری است. او پس از احداث این مدرسه، متصدی و تولیت این مدرسه بسیار بزرگ را به سیدابوالرضا راوندی سپرد. ایشان در این مدرسه فقه، اصول، حدیث، تفسیر، ادبیات را تدریس می‌کرد و به موعظه می‌پرداخت.
شاگردان
- ابن شهر آشوب
- منتجب الدین ابن بابویه قمی
- محمد بن حسن طوسی پدر خواجه نصیرالدین طوسی
- سید ناصرالدین ابوالمعالی محمد بن حسین بن محمد حمدانی
- قوام الدین محمد بن محمد بحرانی
- تاج الدین محمد بن محمد شعیری
تألیفات
- کتاب النوادر
- ضوء الشهاب
- الأربعین فی الأحادیث
- التفسیر
- دیوان اشعار
وفات و مدفن
این عالم در حدود سال۵۷۰ یا ۵۸۰ق در شهر کاشان درگذشت و بقعه او در مزار «پنجه‌شاه» نزدیک مسجد جامع کاشان قرار دارد، و با عنوان «ضیاء الدین ابی الرضا» هم اکنون محل زیارت و احترام است.
پانویس
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: