سید رضا صدر

سید رضا صدر

مجتهد شیعه و از مدرسان حوزه علمیه قم
اطلاعات فردی
تاریخ تولد	سال ۱۳۰۰ هجری شمسی
زادگاه	مشهد
تاریخ وفات	۱۱ آبان ۱۳۷۳ش (۲۶ جمادی‌الاول ۱۴۱۵ق)
محل دفن	حرم حضرت معصومه(س)
خویشاوندان سرشناس	سید صدرالدین صدر • امام موسی صدر
اطلاعات علمی
استادان	سید محمد حجت کوه کمره‌ای • سید محمدتقی خوانساری • سید شهاب الدین مرعشی نجفی • سید محمد محقق داماد
شاگردان	مهدی شب‌زنده‌دار • محمد مومن • سید مصطفی خمینی
محل تحصیل	مشهد • قم
تألیفات	مرد وفا (مجموعه داستان) • نگاهی به آثار فقهی شیخ طوسی • العدالة فی الفقه • الاجتهاد و التقلید و ...

سید رضا صدر (۱۳۰۰ش- ۱۳۷۳ش) مجتهد شیعه و از مدرسان حوزه علمیه قم و نویسنده کتاب‌های دینی. او برادر امام موسی صدر و فرزند سید صدرالدین صدر (از مراجع سه گانه قم) است.

در قم نزد استادانی مثل سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمد محقق داماد، سید محمد حجت کوه کمره ای و سید حسین بروجردی تحصیل کرد. فلسفه و عرفان را نیز نزد امام خمینی شاگردی کرد. بعدها به درخواست سید کاظم شریعتمداری به منظور تبلیغ و ارشاد به تهران رفت اما در ۱۳۵۶ش دوباره به حوزه علمیه قم بازگشت و تا پایان عمر در قم مشغول به تدریس بود.

تولد و خاندان

سید رضا صدر در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در مشهد به دنیا آمد و به مناسبت محل ولادتش نام او را رضا نهادند. پدرش آیت‌الله سید صدرالدین صدر، از مراجع سه گانه پس از فوت شیخ عبدالکریم حائری یزدی بود. امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان برادر اوست. تبار او از طرف پدری موسوی بوده و به امام موسی بن جعفر می‌رسد. او نوه دختری سید حسین طباطبایی قمی است و بنابراین از سوی مادر طباطبائی بوده و نسبش به امام حسن(ع) می‌رسد.

تحصیلات

او مقدمات و ادبیات را در مشهد فرا گرفت. سپس همراه با پدرش به قم رفت و سطوح را نزد مدرسین حوزه علمیه قم آموخت. پس از آن در دروس خارج فقه و اصول شرکت کرده و در سنین جوانی به درجه اجتهاد رسید. همچنین فلسفه و عرفان را در حضور امام خمینی آموخت.

شهید مطهری، در نامه‌ای به هیئت موسس حسینیه ارشاد، برای تشکیل شورای عالی روحانی به عنوان یک مرکز اجتهادی و فتوایی، دوازده نفر از بزرگان علما را معرفی می‌کند که سید رضا صدر یکی از آنان بوده است. صدر هیچ‌گاه خود را در معرض مرجعیت قرار نداد و با وجود خواهش و اصرار زیاد دوستان برای انتشار رساله، آن را چاپ و منتشر نکرد.
وی به نقد و تحلیل شعر و ادب فارسی می‌پرداخت و نظر خویش را ارائه می‌کرد، از طبع شعر بهره‌مند بود و اشعار وی در دیوان شعرش گرد آمده است.

اساتید

تدریس

سید رضا صدر از سنین جوانی فقه، اصول، عرفان و فلسفه را آموزش می‌داد. وقتی امام خمینی به نجف اشرف تبعید شد، از سید رضا صدر می‌خواهد که حتماً اسفار و دیگر کتب فلسفی را در قم تدریس کند که وی می‎‌پذیرد.

شاگردان

فعالیت‌های تبلیغی

سید رضا صدر از سال ۱۳۲۸ش درس‌های اخلاق را شب‌های پنجشنبه در قم منزل پدری خود شروع کرد. این درس تا سال ۱۳۴۶ش که به تهران عزیمت کرد، ادامه داشت. در ۱۳۸۵ق بنا به خواست آیت الله شریعتمداری به تهران آمد و در مسجد حضرت امام حسین(ع)، در شرق تهران، به اقامه نماز جماعت و سخنرانی پرداخت. همچنین، در آن جا درس فلسفه و خارج فقه و اصول نیز تدریس میکرد و هر روز افراد زیادی جهت پرسیدن مسائل شرعی و غیره به او مراجعه میکردند. او مجدداً به قم برگشت و مدت شانزده سال در یکی از شبستان‌های مسجد امام حسن عسکری به اقامه نماز جماعت و سخنرانی و تدریس پرداخت.

تألیفات

تألیفات او به شرح زیر است:

آثار منتشر نشدهٔ او عبارتند از:

فرزندان

از آیت الله سید رضا صدر، شش فرزند (سه پسر و سه دختر) به یادگار مانده است. فرزندان پسر او عبارتند از:

• دکتر سید کاظم صدر، ساکن تهران و از اساتید دانشگاه شهید بهشتی
• دکتر سید محمد صدر، ساکن تهران؛ وی در وزارت خارجه اشتغال دارد.
• حجة الاسلام سید مهدی صدر، ساکن قم.

نام دامادهای آیت الله صدر عبارت است از:

• علی حجتی کرمانی
• سید باقر خسروشاهی، که ساکن تهران، از مدرسین و مسئول مدرسه علمیه عبدالحسین تهرانی است.
• سید محمد شبیری (فرزند آیت الله سید موسی شبیری زنجانی)، ساکن قم.

نگرش‌های سیاسی

به گفته سید محمد صدر پدرش سید رضا صدر، محمدرضا پهلوی شاه وقت ایران را فاسد و ضد اسلام و نظامش را دیکتاتوری می‌دانست اما با روش انقلابی مبارزه مخالف بود، از نظر وی روش‌های انقلابی زودگذر بود و باید روش‌های دراز مدت و موثر را دنبال کرد.

به گفته فرزندش وی معتقد بود که اگر جامعه اصلاح شود خواه ناخواه حکومتی مانند حکومت شاه از داخلش بیرون نمی‌آید در این صورت اگر حکومت هم فاسد بشود بلافاصله جامعه کنارش می‌گذارد.

وی بعد از ورود آیت الله خمینی به ایران در مدرسه علوی به دیدار استادش رفت و دستش را هم بوسیده بود اما با عنوان جمهوری اسلامی مخالف بود و در این باره به دیدار آیت الله خمینی رفت و با او مذاکره کرد. به گفته سید محمد صدر، آیت الله خامنه‌ای از سید رضا صدر به نیکی یاد کرده است. بعد از درگذشت آیت الله خمینی به جماران رفت و به سید احمد خمینی تسلیت گفت. آیت الله شریعتمداری وصیت کرده بود تا آیت الله سید رضا صدر نماز او را بخواند اما از این کار ممانعت به عمل آمده و وی بمدت یک روز بازداشت شد و بعد از آزادی جزوه‌ای اعتراضی نوشت و ماجرای درگذشت آیت الله شریعتمداری و بازداشت خود را توضیح داد.

وفات

سید رضا صدر، در ۱۱ آبان ۱۳۷۳ش (۲۶ جمادی‌الاول ۱۴۱۵ق) در ۷۶ سالگی، بر اثر ایست قلبی درگذشت. روز بعد، پیکرش از مسجد امام حسن عسکری تا حرم حضرت معصومه(س) تشییع شد. پس از اقامه نماز توسط سید موسی شبیری زنجانی، در صحن بزرگ حرم، حجره ۳۳ به خاک سپرده شد. پیام‌های تسلیتی از طرف آیت الله خامنه‌ای و دیگر مراجع صادر گردید.

پانویس

منابع

• شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، چاپ اسلامیه، ۱۳۵۳ش.
• نصیری، محمد(زیر نظر)، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۴ش
• خسروشاهی، سید باقر، ستارگان حرم، قم، انتشارات زائر، (ج۱۴)، ۱۳۸۴ش
• سبحانی تبریزی، جعفر، تذکرة الأعیان، قم، مؤسسة الإمام الصادق(علیه‌السلام)، ۱۴۱۹ق.
• هزار، علیرضا، دانشوران قم، قم، نشر زائر، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
• حائری، علی، روزشمار شمسی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.
• گروهی‌ از نویسندگان‌ ماهنامه‌ کوثر، ستارگان حرم: اختران حریم معصومه(س)، قم، نشر زائر، ۱۳۸۱ش.
• گفتگو با سید محمد صدر، هفته نامه حریم امام، شماره ۱۹۱، سال۱۳۹۴،ص۲۲و ۲۳.

پیوند به بیرون