ثقل اصغر

ثِقْل اصغر وصف عترت پیامبر(ص) در حدیث ثقلین است. ثِقْل به‌معنای بار سنگین و ثَقَل به معنای هر چیز باارزش و گران‌بها است. به‌گفته فیروزآبای(درگذشت ۸۱۷ق) در لغتنامه القاموس المحیط، واژه ثقلین در حدیث ثقلین از ثَقَل گرفته شده است.

پیامبر(ص) در حدیث ثقلین، عترتش را ثقل اصغر و قرآن را ثقل اکبر معرفی کرده که اگر مسلمانان به آن دو تمسک کنند، هرگز گمراه نخواهند شد. پیامبر(ص) همچنین در خطبه غدیر قرآن را ثقل اکبر، علی(ع) و پاکان از فرزندانش را ثقل اصغر معرفی کرده است.

امام علی(ع) نیز در خطبه‌ای و نیز در توصیه به کمیل بن زیاد خود را ثقل اصغر و قرآن را ثقل اکبر معرفی کرده است.

از نظر عبدالله جوادی آملی، مفسر قرآن، اهل‌بیت از نظر عالم ظاهر و در مدار تعلیم و تفهیم معارف دین، ثقل اصغرند؛ اما به لحاظ مقام‌های معنوی و در عالم باطن از قرآن کمتر نیستند. برپایه روایتی، امام علی(ع) از قرآن به کتابِ صامت و از خودش به کتاب ناطق خداوند یاد کرده است.

امام خمینی در وصیت‌نامه سیاسی - الهی خود از اهل بیت(ع) با عنوان «ثقل کبیر» یاد کرده است.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ابن‌منظور، لسان‌العرب، ۱۴۱۱ق، ج۱۱، ص۸۵.
  2. فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۹۷۲ (ذیل واژه ثقل).
  3. فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۹۷۲ (ذیل واژه ثقل).
  4. عیاشی، تفسیرالعیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۵.
  5. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۱۱۲؛ ابن‌طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۵۵و۴۵۶.
  6. نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، خطبه۸۷،‌ ص۱۲۰.
  7. مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۹۰ق، ج۷۴، ص۳۷۵.
  8. جوادی آملی، تسنیم، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۷۶.
  9. حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۲۷، ص۳۴.
  10. خمینی، صحیفه امام، ۱۳۸۹ش، ج۲۱، ص۳۹۳.

منابع

  • ابن‌طاووس، علی بن موسی، اقبال‌الاعمال، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۱۱ق.
  • جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء، ۱۳۸۵ش.
  • حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسة آل‌البیت، ۱۴۰۹ق.
  • خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
  • عیاشی، محمّد بن ‏مسعود، تفسیرالعیاشی، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى‏، چاپخانه علمیه‏، تهران‏، ۱۳۸۰ق.
  • فیروزآبادی، القاموس المحیط، دار احیاء التراث العربی، بیروت، ۱۴۱۲ق.
  • مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۹۰ق.
  • نهج‌البلاغه، تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت، چاپ اول، ‌۱۴۱۴ق.
  • یعقوبی، احمد، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.