تارخ
تارُخ، (تارَخ، تارِخ) پدر حضرت ابراهیم(ع) است. درباره او، میان کتاب مقدس و قرآن و همچنین میان اهل سنت و شیعه اختلافاتی وجود دارد. اهل سنت تارخ را همان آزر می‌دانند. شیعیان آزر را که در قرآن از او یاد شده به دلیل مشرک بودنش، پدر ابراهیم نمی‌دانند؛ زیرا در قرآن، آمده که ابراهیم برای والدین خود طلب مغفرت کرده و طلب مغفرت برای مشرکان، مخالف آموزه‌های دین توحیدی است.
تارخ در کتاب مقدس
بنابر نقل کتاب مقدس، تارخ یا تارح، نام پدر حضرت ابراهیم بوده است. این کتاب، تارح را بت‌پرست، معرفی می‌کند.
تارخ در قرآن
نام تارخ در قرآن کریم ذکر نشده است. بلکه قرآن آزر را «أب» ابراهیم معرفی می‌کند: «وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ لأَبِیهِ آزَرَ أَتَتَّخِذُ أَصْنَامًا آلِهَةً إِنِّی أَرَاک وَقَوْمَک فِی ضَلاَلٍ مُّبِینٍ» در زبان عربی «أب» به کسی اطلاق می‌شود که امور فرد را بر عهده دارد در نتیجه به پدر، عمو، جد، پدر زن، و حتی به رئیس و بزرگ قبیله نیز «أب» گفته می‌شود. در مورد معنای کلمه أب در این آیه نظرات مختلفی وجود دارد.
دیدگاه شیعه
بیشتر مفسران شیعه، آزر را عمو و تارخ را پدر حضرت ابراهیم می‌دانند. همچنین معتقدند تارخ مشرک نبوده است. علامه طباطبایی بعد از مطرح کردن احتمالات مختلف با استناد به آیاتی از قرآن که ابراهیم برای والدین خود دعا کرده است، معتقد است که پدر ابراهیم شخص دیگری غیر از آزر بوده و روایات نام او را تارخ معرفی کرده و تورات هم آن را تأیید می‌کند.
دیدگاه اهل سنت
اکثر علمای اهل سنت، برپایه ظاهر قرآن، آزر را پدر ابراهیم و بت‌پرست شمرده‌اند. فخر رازی در ذیل آیه ۷۴ سوره انعام گفته است: ظاهر آیه دلالت دارد بر اینکه اسم پدر ابراهیم آزر است.
پانویس
منابع
- قرآن کریم.
- کتاب مقدس.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه، تهران، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، ۱۳۷۰ش.
- فخر رازی، التفسیر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.