الوجیزة فی الرجال (کتاب)
|
| |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | علامه مجلسی |
| موضوع | رجالی |
| زبان | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی |
| تاریخ نشر | ۱۴۲۰ق |
اَلوَجیزة فی الرّجال (کلام مختصر و مفید در علم رجال) کتابی رجالی و به زبان عربی اثر محمدباقر مجلسی است. موضوع این رساله کوتاه، بررسی احوال رجال و راویان احادیث است.
درباره مؤلف
محمد باقر بن محمد تقی بن المقصود علی المجلسی معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم(۱۰۳۷ ـ ۱۱۱۰ق)، و از افراد بانفوذ شیعه در عصر صفویه و صاحب کتاب حدیثی بحار الانوار است.
روش تألیف
نویسنده در این رساله، قائل به وثاقت مشایخ اجازه است. «مشایخ اجازه» به کسانی گفته می‌شود که اجازه نقل روایات و کتب خود یا فرد دیگری را صادر نموده‌اند. اولین کسی که باب این نظریه را گشوده و ازکلام او وثاقت مشایخ اجازه برداشت شده، شهید ثانی (م ۹۶۵ق) است، اما نخستین بار محمدتقی مجلسی (م ۱۰۷۰ ق) در «روضة المتقین» این اصطلاح را به کار برد. دومین مبنای نویسنده، اعتماد بر وثاقت علامه حلی و دیگر متأخرین مانند شهید ثانی و دیگران است. از دیگر نشانه‌های وثاقت نزد نویسنده، واقع شدن راوی در سندی است که بزرگان علم حدیث، حکم به صحت آن کرده‌اند.
محتوا
مؤلف پس از مقدمه‌ای کوتاه به ذکر اسامی، لقب و کنیه‌های راویان بر اساس حروف الفبایی پرداخته و وضعیت آنان را با حروف رمز مشخص کرده است که این رموز عبارتند از:
منابع کتاب
مجلسی در نگارش این اثر بر منابع پیش از خود اعتماد کرده است؛ مانند:
- رجال النجاشی
- رجال الطوسی
- الفهرست، تألیف شیخ طوسی
- اختیار معرفة الرجال، تألیف محمد بن عمر کشی
- رجال ابن داود، تألیف تقی الدین بن داوود حلی
- خلاصة الاقوال، تألیف حسن بن یوسف حلی
- ربیع الشیعة، ظاهرا از تألیفات فضل بن حسن طبرسی
- الرعایة فی علم الدرایة، تألیف شهید ثانی
- الإرشاد، تألیف شیخ مفید.
- الضعفاء، تألیف ابن الغضائری.
او در راه رسیدن به وضعیت بعضی راویان، به کتب اربعه نیز مراجعه کرده و استفاده برده است.
نسخه‌ها
این اثر هر چند به لحاظ کمیت و تعداد صفحات، کوچک بوده اما از زمان تألیف، مورد توجه فراوان قرار گرفته و بیش از ۱۲۰ نسخه در کتابخانه‌ها ثبت شده است. برخی از نسخه‌های قدیمی به این شرح است:
- نسخه کتابخانه آیت الله مرعشی که در عصر مؤلف نگاشته شده است.
- نسخه دیگری در همانجا که در عصر مؤلف نگاشته شده است.
- نسخه دیگری در همانجا که در عصر مؤلف نگاشته شده است.
- نسخه ای در همانجا نوشته محمد رضی که در جمادی الأولی ۱۱۰۴ق توشته شده است.
- نسخه دیگری در همانجا که محمد علی بن شاهمراد در شعبان ۱۱۱۱ق نگاشته است.
- نسخه دیگری در همانجا که محمد علی بن حسنعلی نیریزی در ۱۱۱۲ق آن را نوشته است.
- نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی نوشته إبراهیم بن هاشم حسینی عمیدی فی ۱۰۷۹ق.
- نسخه ای در همانجا که به سال ۱۰۹۸ق کتابت شده است.
- نسخه کتابخانه ملی تبریز که در سال ۱۰۸۰ق کتابت شده است.
- نسخه کتابخانه دانشگاه تهران کتابت‌شده توسط علی بن یحیی در قرن ۱۱ق.
شرح و تلخیص
دو شرح و یک تلخیص عربی از الوجیزه گزارش شده است:
- معیار التمییز فی شرح الوجیز از ملا محمداسماعیل.
- شرحی به زبان عربی از برخی متأخران تا ترجمه بیان.
- تلخیصی از سید شبر حویزی با عنوان مختصر رجال مولانا محمدباقر.
چاپ
این کتاب به سال ۱۴۲۰ق با تحقیق و تصحیح محمدکاظم رحمان ستایش در انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تهران چاپ گردید.
پانویس
منابع
- مجلسی، محمدباقر، الوجیزة فی الرجال، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۴۲۰ق.
- الوجیزه فی الرجال، کتاب ماه دین، مرداد ۱۳۷۹ش، شماره ۳۴.
- درگاهی، حسین، کتاب‌شناسی علامه مجلسی، تهران، شمس الضحی، ۱۳۸۶ش.
پیوند به بیرون