شیخ‌الاسلام
شیخ‌الاسلام لقبی است که در نیمهٔ دوم قرن چهارم هجری بر علما و شیوخ متصوفه اطلاق می‌شده و در اوائل عهد ممالیک در مصر و شام از القاب تشریفاتی بود نه از القاب رسمی اما پس از آنکه این لقب بر مفتی اعظم عثمانی اطلاق گردید ارج و منزلتی یافت و جنبهٔ رسمی پیدا نمود، و در قرن هفتم هجری این لقب بر مفتیان متنفذ نیز اطلاق می‌شد و در ایران بزمان صفویان به کسانی که در رأس قوهٔ قضائیه قرار داشتند و از طرف صدراعظم منصوب می‌شده‌اند اطلاق می‌گردید.
در ایران
شیخ الاسلام (در دوره «۹۰۷–۱۱۴۵ ق / ۱۵۰۱–۱۷۳۲ م) یا آخوند در خانه خود به دعاوی شرعی و امر به معروف و نهی از منکرات می‌رسید. طلاق شرعی را نیز در حضور او می‌دادند و ضبط مال غایب و یتیم اغلب به او رجوع می‌شد. شیخ الاسلام از شاه همه ساله مواجب داشت» حدود ۱۱۰۰ تومان معادل ۲۲۰ میلیون تومان امروز «و مانند قاضی اصفهان با فرمان مخصوص شاه معین می‌شد، و در مجلس، زیر دست صدر ممالک می‌نشست؛ ولی صدور و شیخ الاسلام در مجالس میهمانی شاه حاضر نمی‌شدند، زیرا شاه در این گونه مجالس به میهمانان خود شراب می‌خورد، و حضور علمای روحانی در آنجا مناسب نبود سانسون در کتاب خود، مقام شیخ الاسلام را سومین مقام روحانی ایران دانسته و می‌نویسد که او سالی پنجاه هزار لیور (پول فرانسه در آن عهد) مقرری داشته، تا در زندگی تنگدست نباشد و به رشوه‌گیری و حکم ناصواب دادن مایل نشود.
در عثمانی
در قلمرو عثمانی، شیخ الاسلام: عالی‌ترین شخصیت مذهبی عثمانی که ناظر بر سازمان قضایی و آموزشی بود. شیخ‌الاسلام لقب رئیس مفتیان و قضات دولت عثمانی بود که او را سلطان تعیین می‌کرد.
جستارهای وابسته
فهرست شیخ‌الاسلام‌های اصفهان
منابع
- ↑ لغتنامه دهخدا: شیخ‌الاسلام
- ↑ دانشنامه رشد.