گویش هرزندی
هرزندی یا هرزنی (تاتی: هرزندی، هرزنی) از گویشهای زبان تاتی است. این گویش در شمال استان آذربایجان شرقی گویشورانی دارد. این گویش باقی مانده از گویش مردم آن منطقه پیش از گسترش زبان ترکی در آن جا بوده است ولی این فرضیه مورد تشکیک بسیاری است زیرا ریشه هیچ یک از کلمات با ترکی آذربایجانی تفاوتی ندارد و صرفا در آواها مختصر تمایزی قابل مشاهده است. البته این بحث نیز مطرح است که اصلا چنین گویشی با عنوان شاخه ای منشعب از زبان تاتی وجود ندارد و بعد ها توسط ایده پردازان شکل گرفته باشد آنچیز که مسلم است لهجه مردم منطقه هرزندات به صورت منحصر بفردی با مناطق مجاور و سایر نواحی آذربایجان تفاوت دارد ولی مناسبتی با زبان تاتی امروز و پهلوی ندارد راجع به منشأ این گویش خاص گمانه زنی های متفاوتی در جریان است . روستاهای هرزند عتیق ، گلین قیه ، عریان تپه ، بابره علیا و سفلی امروزه بیشترین متکلمان این لهجه را دارا هستند . و نیز ممکن است لهجه هرزندی با زبان تاتی که در برخی روستاهای استان آذربایجان شرقی تکلم میشود اشتباه گرفته شده باشد که ربطی به هرزندات و لهجه هرزندی ندارند.
| هرزندی | |
|---|---|
| هرزنی | |
| زبان بومی در | ایران |
شمار گویشوران | ۲۸٬۱۰۰ (۲۰۰۰) |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | hrz |
| گلاتولوگ | harz1239 |
اعداد
جدول زیر شیوهٔ تلفض برخی از اعداد در گویش هرزندی میباشد:
| ۱. | i | ۱۱. | doh-o-i | ۲۱. | vist-o-i | ۴۰. | t͡ʃel |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۲. | de | ۱۲. | doh-o-de / dozde | ۲۲. | vist-o-de | ۵۰. | pind͡ʒe |
| ۳. | here | ۱۳. | doh-o-here | ۲۳. | vist-o-heri | ۶۰. | ʃeʃt |
| ۴. | t͡ʃö | ۱۴. | doh-o-t͡ʃö / t͡ʃördæ | ۲۴. | vist-o-t͡ʃö | ۷۰. | hæftö |
| ۵. | pind͡ʒ | ۱۵. | doh-o-pind͡ʒ / puzæ | ۲۵. | vist-o-pind͡ʒ | ۸۰. | hæʃtö |
| ۶. | ʃoʃ | ۱۶. | doh-o-ʃoʃ | ۲۶. | vist-o-ʃoʃ | ۹۰. | soj-i-doh-kim |
| ۷. | hoft | ۱۷. | doh-o-hoft | ۲۷. | vist-o-hoft | ۱۰۰. | soj / sæ |
| ۸. | hæft | ۱۸. | doh-o-hæft / hæʒdæ | ۲۸. | vist-o-hæft | ۲۰۰. | de sæ |
| ۹. | nov | ۱۹. | doh-o-nov | ۲۹. | vist-o-nov | ۱۰۰۰. | hæzo |
| ۱۰. | doh | ۲۰. | vist | ۳۰. | si | ۲۰۰۰. | de-hæzo |
طبق مشاهدات در منطقه مذکور امروزه هیچگونه اثری از این ادعا وجود ندارد و اهالی منطقه هیچ آشنایی با دستور زبان ، لغات و حتی اعداد یاد شده ندارند که گمان ها در مورد عدم صحت این فرضیه را قوت میبخشند.
واژگان
| arina جمعه |
| ruzare 'غرب' |
| ruz 'خورشید' |
| parare 'پایین' |
| parpe 'above' |
| -are 'زیر' |
| oev (öv) 'آب' |
| voer 'باد' |
| hoev 'خواهر' |
| isbaa 'سگ' |
منابع
- ↑ هرزندی at اتنولوگ (18th ed., 2015)
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Harzani". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ Kārang, A. A. 1954: Tāti va Harzani. Tabriz: Esma’il Va’ezpur.
- ↑ https://archive.org/stream/HeningTati/2011_6_10-theAncientLanguageOfAzerbaijan_djvu.txt
- ↑ Tati Language (An Introduction), Professor Ehsan Yarshater.
- ↑ Tati group (Tati-Talyshi); Donald Stilo (1981)
- ↑ Karimzadeh, J. 1994: "The Verbal Constructions in Azari (Harzani Dialect)." Master’s thesis, Tarbiat Modarres University.
برای مطالعهٔ بیشتر
- Kārang, A. A. 1954: Tāti va Harzani. Tabriz: Esma’il Va’ezpur.
- Korn, A. 2009: "Western Iranian Pronominal Clitics." In: Orientalia Suecana LVIII.
- Mortazavī, M. 1954: "Noktei cand az zabān-e harzani." In: NDATabriz 6, 304-314.
- Mortazavī, M. 1963: "Fe‘l dar zabān-e harzani." In: NDATabriz 15, 61-97.
- Stilo, D. 1981: "The Tati Language Group in the Sociolinguistic Context of Northwestern Iran and Transcaucasia." In: Iranian Studies 14.3/4, 137-187.
- Zokā, Y. 1957: "Gūyeš-e Galin-Qaye: 'Harzandi'." In: Farhang-e Irānzamin.
پیوند به بیرون
- [https://www.youtube.com/watch?v=WYrG3hE8-ts نمونههایی از زبان هرزانی در وبگاه یوتیوب