گورخر ایرانی
گورخر ایرانی یا گور (نام علمی: Equus hemionus onager)، زیرگونه‌ای از گورخر آسیایی است که در معرض خطر انقراض قرار دارد و تنها حدود ۶۰۰ رأس از آن در حیات وحش باقی مانده‌است.
| گورخر ایرانی | |
|---|---|
| یک گورخر ایرانی در باغ‌وحش آوگسبورگ، آلمان | |
| وضعیت حفاظت | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پستانداران |
| راسته: | تک‌سمان |
| تیره: | اسبان |
| سرده: | اسب‌ها |
| گونه: | E. hemionus |
| زیرگونه: | E. h. onager |
| نام سه‌بخشی | |
| Equus hemionus onager (بودارت، ۱۷۸۵)
| |
پراکندگی
گورخر آسیایی در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشته اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض‌شده و از زیرگونهٔ ایرانی تنها سه جمعیت کوچک در منطقهٔ خارتوران شاهرود و بهرام گور شهرستان نی ریز استان فارس و پنج انگشت شهرستان ابرکوه باقی مانده‌است. تعدادی از گورخرها در منطقه حفاظت شده کالمند و روستای بهادران شهرستان مهریز استان یزد هستند.بیشترین تعداد این جانور در پارک ملی خارتوران زندگی می‌کنند. همچنین حدود ۳۰ فرد از این جانور در مراکز تحقیقاتی در آمریکای شمالی نگهداری می‌شوند.
در تیرماه سال ۱۳۹۲ تعداد ۵۳۳ رأس گورخر در منطقهٔ حفاظت شدهٔ بهرام گور نی ریز و پارک ملی قطرویه نی ریز سرشماری شده که از این تعداد ۴۸۳ رأس بالغ و ۵۰ رأس کرّه بوده‌اند. در سال ۱۳۹۱ این تعداد ۴۳۳ رأس بوده‌است.
ویژگی‌ها
گورخر ایرانی از الاغ کمی بزرگ‌تر است، در حدود ۲۹۰ کیلوگرم وزن دارد و درازای بدن و سر حدوداً ۲٫۱ متر است و نسبت به الاغ شباهت بیشتری به اسب دارد. این جانور نسبت به اسب، پاهای کوتاه‌تری دارد و رنگش در خلال فصل‌ها تغییر می‌کند. در تابستان رنگش قهوه‌ای مایل به سرخ و در زمستان قهوه‌ای مایل به زرد است و بر پشتش نواری سیاه که با رنگ سفید احاطه شده، قرار دارد. گورها حدود ۴۰ سال عمر می‌کنند.
از گور ایرانی در سومر باستان برای کشیدن ارابه استفاده می‌کردند.
وضعیت
نسل گور ایرانی در معرض انقراض قرار دارد و در سال ۱۳۹۳ تنها در دو استان سمنان و فارس دیده شده‌اند. به همین دلیل گورها تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند و شکار یا زنده‌گیری آن‌ها ممنوع بوده و جریمه سنگینی در پی دارد. همچنین برخی از سازمان‌های بین‌المللی جهت مقابله با انقراض این جانور فعالیت‌هایی انجام می‌دهند و اقدام به تکثیر آن در اسارت و سپس رهاسازی در زیستگاه‌های تاریخی یا تازه می‌کنند. به عنوان مثال در کشورهای عربستان، اسرائیل و اوکراین گورهای ایرانی تکثیر شده در اسارت در زیستگاه‌های سابق گورخر سوری رهاسازی شده‌اند.
در سال ۱۹۶۸ میلادی تعداد ۱۱ گور ایرانی و گور ترکمنی با اسرائیل در برابر تعدادی غزال اسرائیلی مبادله شدند. این گورخرها در اسرائیل تکثیر شده و گورخرهای دورگه حاصل شده در منطقه نگب رهاسازی شدند. امروزه جمعیتی پایدار شامل ۲۰۰ رأس از زاده‌های آن گورها در اسرائیل زندگی می‌کنند.
تهدیدات
مهم‌ترین تهدیدات علیه جمعیت گورها، شامل شکار، خشک‌سالی و رقابت با سایر جانوران می‌باشد. شکارگر طبیعی یوزپلنگ و گرگ است و در سال ۱۳۸۴ در ایران موردی از شکار گور توسط پلنگ در پارک ملی توران دیده شد.
پانویس
- ↑ Kaczensky, P.; Lkhagvasuren, B.; Pereladova, O.; Hemami, M. & Bouskila, A. (2015). "Equus hemionus ssp. onager". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2015. Retrieved 10 Jan 2016.
- ↑ افزایش گور خر در منطقه بهرام گور و پارک ملی قطرویه فارس مهرنیوز
- ↑ ضیایی دنا حیوانات زیبای من گور ایرانی انتشارات موزهٔ آثار طبیعی و حیات وحش ایران ۱۳۷۵
- ↑ «Syrian Wild Ass - Encyclopedia of Life». eol.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ «"گور ایرانی"در معرض انقراض». ایسنا. ۲۰۱۵-۰۲-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱.
- ↑ http://www.irandeserts.com/content/درگاه_کویر/پوشش_جانوری/پستانداران_ايران_2/راسته_فرد_سمان/گور_ایرانی.htm
منابع
- ضیایی، هوشنگ. راهنمای صحرایی پستانداران ایران. انتشارات کانون آشنایی با حیات وحش. ۱۳۸۷.