گوراب (ملایر)

این روستا در دهستان موزاران قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آن ۲۵۱۲ نفر (۶۰۲خانوار) بوده‌است.

نام این روستا گوراب است به علت حمله اعراب به ایران بعدها به جوراب تغییر یافت‌، هرچند که در گویش مردم محلی همواره از نام گوراب استفاده می‌شود. این منطقه را به این خاطر گوراب نامگذاری کرده‌اند که در گذشته تمامی آب‌ها و سیلاب‌های مناطق اطراف پس از باران به آنجا روانه می‌شد و پس از مدت کمی در زمین فرو می‌رفت، به همین علت به این منطقه گوراب گفتند؛ یعنی جایی که آب‌ها در زمین فرو می‌رود.

دژ گوراب در این روستا قرار دارد که قدمت آن به ۴۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد. در برنامه پژوهشی لایه نگاری تپه در سال 1385 که با انجام آزمایشات کربن 14 بر روی مواد آلی موجود انجام گرفت قدمت لایه های تپه را چنین گفته اند:

• اولین لایه مربوط به هزاره پنج قبل از میلاد است.
• دومین لایه مربوط به هزاره 6 و 7 میلادی است.
• سومین لایه به عصر برنز می رسد.
• چهارمین لایه دوره تاریخی هخامنشی، اشکانی و ساسانی
• بالاترین لایه دوره اسلامی که از اوائل اسلام دوره سلجوقی و ایلخانی را شامل می شود.

دژ گوراب یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین آثار تاریخی ملایر و ایران (دورهٔ اشکانیان و ساسانیان) است. مطالعات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که از دوره مس وسنگ قدیم گروهی در محل فعلی تپه گوراب ساکن شدند که سفال‌های آنان با بخشی از سفال‌های ساکنان اولیه گیان در طبقه V a قابل مقایسه‌است بعد از آن در دوره گسترش فرهنگی اوروک به داخل زاگرس این مکان یکی از هشت کانون اصلی اقتصادی اوروکی‌ها در منطقه بدل می‌گردد که کار و فعالیت اصلی آن‌ها جمع‌آوری کالاهای مورد نیاز تمدن اوروکی در جنوب بین‌النهرین بود. پس از آن گروهی از مهاجران دامداری که قبلاً در گوراب از آن‌ها یاد شد در این مکان مستقر شدند. به نظر می‌رسد تداوم استقرار در این مکان تا دوره اخیر اسلامی وجود داشته لکن به خاطر ساخت یک قلعه مستحکم در دوره اشکانی بخش زیادی از این آثار فرهنگی تخریب شد اما پس از آن آثار دوره اشکانی و ساسانی و دوران اسلامی بر روی قلعه قابل مطالعه بر جای مانده‌است.

در داستان ویس و رامین که درمنطقه گوراب اتفاق افتاه است، آمده‌است: «گوراب نام کشوری بود، که فرمانروایش شاپور و رفیدا بودند»

همچنین نقل شده که: «شاه موبد به آنجا که ویس است لشکر کشید و رامین که همراه شاه موبد به گوراب رفته بود، ویس را بدید و بر وی عاشق شد.»

در این زمینه که آیا گوراب اسعد گرگانی، همان گوراب ملایر است یا خیر؟ ولادیمیر مینورسکی خاورشناس روسی می‌نویسد: «وضع گوراب روشن است و در جنوب همدان است.»

«گل بانوی» گوراب یکی دیگر از زیبا رویانی است که رامین او را به همسری برمی‌گزیند و در ابیاتی از منظومه، خود را چنین معرفی می‌کند:

در شاهنامه فردوسی از گوراب به نیکی نام برده‌است که نشان از قدمت آن دارد.

• فهرست روستاهای ایران

• «نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۸۵». درگاه ملی آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱ ژانویه ۲۰۱۳.